De Nationale Duurzame Huizen Route groeit hard: inmiddels delen meer dan 2.400 huiseigenaren hun ervaringen en duizenden mensen zoeken via de website naar informatie. Om alle verhalen overzichtelijk te houden, is de website deze zomer vernieuwd. Zo zijn de zoekbalk en de interactieve kaart verbeterd en zijn de beschreven maatregelen nu makkelijker te vinden.
Staat jouw woning ook op de website? Kijk eens hoe jouw woning er in de nieuwe stijl uitziet! Als je jouw woning wilt bewerken, kun je hier inloggen. Om de veiligheid van jouw gegevens te waarborgen, zijn de wachtwoorden niet meeverhuisd. Stel daarom een nieuw wachtwoord in, als je voor het eerst inlogt.
De komende tijd blijven we aan de website werken, zodat iedereen makkelijk ervaringen kan delen en vinden. Kom je iets tegen wat beter kan? Laat het ons weten via het contactformulier!
In november dit jaar kun je – net als honderden andere huiseigenaren in Nederland – je woning weer openstellen of zelf op bezoek gaan bij een huis met slimme woningaanpassingen! De ideale manier om ervaringen uit de eerste hand op te doen.
Vanaf september kun je je huis aanmelden voor de open dagen van de Nationale Duurzame Huizen Route. Houd onze website, nieuwsbrief en andere kanalen in de gaten voor de laatste updates. Je kunt je hier aanmelden voor de nieuwsbrief.
Bezoek een woning op afspraak Kun je niet wachten tot de open dagen en wil je nu al graag binnenkijken bij een woning? Bij een deel van de woning kun je een bezoek op afspraak maken.
Jouw mening is belangrijk voor ons Ben je zelf op bezoek geweest of heb je jouw huis opengesteld tijdens de open dagen? We zijn benieuwd naar jouw ervaring! Laat het ons weten via deze korte vragenlijst.
Door hun tussenwoning uit 2005 slim aan te passen, wisten Ger en zijn vrouw Herma van het gas af te gaan en hun energiekosten fors naar beneden te krijgen. Ger: “Ik ben niet heel technisch, maar ben wél gemotiveerd om mijn energieverbruik zo laag mogelijk te krijgen. Toen ik me erin verdiepte, kwam ik een heel eind.”
Eén van de aanpassingen waar Ger het meest trots op is, is zijn airco. Hij gebruikt deze zowel om te koelen als te verwarmen.
Perfecte verwarming Ger: “Je hoort vaak dat een airco veel geluid maakt en tocht geeft. Daar was ik zelf ook bang voor, eerlijk gezegd. In het begin maakte hij ook wat geluid. Een hele vriendelijke installateur wees mij op een handige instelling. Sindsdien hoor ik niks en voel ik ook geen tocht meer. We hebben nu echt de perfecte verwarming.”
Energievreter Een airco met verwarmingsfunctie werkt net als een warmtepomp: hij haalt warmte uit de buitenlucht en brengt die via buisjes met koelgas naar binnen.
Ger vindt het onterecht dat airco’s vaak ‘energievreters’ worden genoemd. “Ik ontdekte dat het stroomverbruik bij airco’s veel lager is dan bij warmtepompen met vloerverwarming. Dan is het zelfs het meest energiezuinige verwarmingssysteem van dit moment. Het gaat dan om de airco’s die één ruimte verwarmen.”
Koelen met beleid In de zomer is het wel van belang om de airco met beleid in te zetten, voegt hij toe. “Wij gebruiken eerst zonwering, nachtventilatie en een kleine ventilator. Pas als er sprake is van een lange hittegolf, zetten we ’s middags de airco een paar uurtjes aan om te koelen.”
Naast de airco heeft Ger ook een ventilatiewarmtepompboiler aangeschaft voor het verwarmen van water.
Trots Hij geeft aan goed over de aanpassingen nagedacht te hebben. “Ik heb alles goed voorbereid en het materiaal uitgezocht. Voor onze relatief kleine VvE-tussenwoning van 103 m2 zijn deze maatregelen de optimale oplossing. Ik zou het zo weer doen. We zijn waanzinnig blij en trots op het resultaat.”
Meerdere offertes De tips van Ger? “Laat je goed informeren, zoek zaken online uit (bijvoorbeeld via de website Tweakers), vraag meerdere offertes op en ga langs bij verduurzaamde huizen. En: ga gewoon dat traject in. Als je van het gas afgaat, kun je echt veel energie besparen. Bij ons was dat een besparing van 75 tot 80 procent op onze energie. Zo dragen we ons steentje bij aan een groot milieuprobleem.”
Op de gemeentelijke landingspagina van de Nationale Duurzame Huizen Route zie je hoeveel huiseigenaren uit jouw gemeente hun ervaringen delen over duurzaam wonen. Zij helpen hiermee andere inwoners op weg. Wil je meer huiseigenaren uitnodigen om hun woning als voorbeeld aan te melden? Hieronder vind je zes praktische tips om nieuwe deelnemers te werven:
1. Deel de oproep via de kanalen van de gemeente Gebruik de berichten uit het promotiepakket om een oproep te delen via de kanalen van de gemeente, bijvoorbeeld als nieuwsbericht op de website, een item op de gemeentepagina in de krant of via de sociale media kanalen van de gemeente.
2. Benut lokale netwerken Vraag het energieloket, een lokale energiecoöperatie of bewonersvereniging om de oproep ook te verspreiden in hun netwerk. Denk hierbij ook aan lokale facebookgroepen, de bibliotheek of een bericht in de Nextdoor app.
Werk je met energiecoaches in jouw gemeente? Misschien willen zij zelf meedoen met hun woning, of hebben zij inwoners geholpen met verduurzamen die nu hun verhaal willen delen.
3. Bestaande interviews Heeft de gemeente of het energieloket eerder al inwoners geïnterviewd over de verduurzaming van hun huis? Vraag deze inwoners of zij hun verhaal ook willen delen via de Duurzame Huizen Route.
4. Nationaal Isolatie Programma of andere subsidies en acties In het promotiepakket zit een uitnodigingsmail die gestuurd kan worden naar inwoners waarvan bekend is dat zij duurzame stappen hebben gezet. Ook kun je in bestaande mailings een alinea toevoegen met een uitnodiging om je ervaring te delen via de Duurzame Huizen Route. Of vraag een collega die zich bezig houdt met subsidieverstrekkingen of hij/zij enthousiaste inwoners kent die subsidie hebben aangevraagd voor de verduurzaming van hun huis.
5. Persoonlijk netwerk De ervaring leert dat een persoonlijke benadering goed werkt. Wellicht ken je wel iemand in jouw straat die je kunt vragen of hij/zij zijn ervaringen wil delen. Je kunt een persoonlijke uitnodiging sturen of een ansichtkaart bestellen via de website.
Ook de energiecoöperatie is wellicht bereid om te helpen met het vinden van ervaringsverhalen, door in hun netwerk persoonlijk mensen te vragen of zij het leuk vinden hun woning als voorbeeld aan te melden.
6. Aanbevelingen voor lokale bedrijven Een oprechte aanbeveling van een klant is goede reclame voor bedrijven. In het promotiepakket vind je ook een brief waarmee lokale bedrijven hun klanten kunnen uitnodigen om zich aan te melden op de website. Je kunt de bedrijfscontactfunctionaris vragen om deze oproep te delen, of de tip meegeven tijdens een informatieavond of in een zakelijke nieuwsbrief.
Handig om te weten:
Inwoners die overwegen hun woning als voorbeeld aan te melden kunnen dat doen via www.duurzamehuizenroute.nl/aanmelden. Op deze pagina staat ook uitgelegd waarom het waardevol is om mee te doen en wat het precies betekent.
Mocht een inwoner zijn of haar ervaringen graag willen delen, maar het aanmelden van de woning als een drempel zien (bijvoorbeeld door beperkte digitale vaardigheden) dan helpen wij de inwoner graag. Deel gerust onze contactgegevens met de inwoner of laat het ons weten via het contactformulier.
Via het Instagram-account @doehetzelfdroom delen Irene en Samuel alles over hun grote klusavontuur. Samen met hondje Soof verruilden ze hun opgeknapte rijtjeshuis voor een woning uit 1875 in Hellevoetsluis. Een huis vol potentie, maar ook met uitdagingen. Terwijl Samuel zich vastbijt in het serieuze kluswerk, legt Irene de hele verbouwing vast. “We hopen een plek te maken waar we samen oud kunnen worden.”
Irene: “Samuel en ik woonden al samen in Hellevoetsluis. Ons vorige huis was een voormalige sociale huurwoning, die Samuel ook helemaal zelf heeft opgeknapt. Hij vond dit altijd al leuk. Van huis uit is hij ook timmerman. Zelf kom ik uit Zeeland, waar ik heel ruimtelijk woonde. Ik merkte dat ik dit in ons vorige huis erg miste.”
Ruimere woonplek Samuel en Irene besloten om naar een ander huis te gaan zoeken. “Ons langetermijndoel was het vinden van een ruimere woonplek voor mij én een klushuis voor Samuel in één. En alsof het zo had moeten zijn, zagen we dit huis twee weken later op woningplatform Funda staan. Onze omgeving reageerde uiteraard wat geschokt bij het zien van het huis. Er moest ook héél veel gebeuren.”
Zo zijn de oude houten vloeren en ongeïsoleerde betonnen vloeren verwijderd en vervangen door nieuwe, goed geïsoleerde betonvloeren. Ook binnen is er veel veranderd: de indeling is aangepast en alles is opnieuw opgebouwd. Verder komen er nieuwe kunststof kozijnen met HR+++ glas en worden de buitengevels aan de buitenkant geïsoleerd en netjes afgewerkt met een nieuwe afwerklaag.
Isoleren buitenkant huis Wat hebben ze tot nu toe geleerd van het verbouwproces? Irene: “Wat ik zelf wel echt een eyeopener vond, was dat je ook de buitenkant van een huis kunt isoleren. Samuel kwam hier mee. Zelf wist ik überhaupt niet dat dit werd gedaan. Maar door de buitenkant te isoleren, houden we de ruimte aan de binnenkant in tact. Daardoor is het huis ruimtelijker.
Wat ik ook niet wist, was dat de prijzen van de warmtepomp behoorlijk hoog kunnen zijn. We wilden hier eerst voor gaan, omdat we dachten dat dit op termijn voordeliger was. Ik heb hier veel over opgezocht op internet en ben tot de conclusie gekomen dat dit nog niet het juiste moment is om af te schaffen. De aanschafkosten zijn namelijk hoog en de terugverdientijd best lang.”
Irene kijkt het meeste uit naar het moment dat het werk aan de buitenkant helemaal af is. “Momenteel zijn we veel binnen bezig geweest, waardoor het buiten soms wel een slagveld lijkt met alle gaten in de grond en stenen in de tuin. Eind juni hopen we te beginnen met de aanbouw en opbouw. Als die eenmaal staan, dan ziet het huis er al heel anders uit.”
Leuke herinnering Irene en Samuel delen hun verhaal, omdat veel mensen het leuk vinden hun klusavontuur te volgen. “Ook hebben we straks een leuke herinnering als we in het huis gaan wonen.”
Je energiekosten verlagen in een oudere, slecht geïsoleerde huurwoning? Bewoonster Leanne liet zien dat het kan zonder veel kosten te maken. “Ik leef van een minimuminkomen, dus deze besparing is voor mij heel fijn.” In een interview met de Duurzame Energiecoöperatie Apeldoorn (deA) legt Leanne uit hoe zij dit heeft aangepakt.
Leanne deelt haar verhaal, omdat ze graag wil laten zien dat je als huurder – naast de bekende maatregelen als radiatorfolie, leidingisolatie, ledverlichting en stand-by-killers – meer kunt doen om te besparen.
“Negen jaar geleden kwam ik in deze hoekwoning in de Apeldoornse wijk Spainkbos wonen”, vertelt ze. “Als ik in de woonkamer zat, voelde ik de koude straling vanuit de zijmuur. Ik had er gewoon last van. De woning is bij de bouw in de jaren 80 wel voorzien van dubbelglas, maar dat is nu dus ruim 40 jaar oud. HR++ dubbelglas zou veel beter isoleren, maar de woningbouwvereniging doet op dit moment niets om deze huizen beter te isoleren.
Ook is de spouw in de zijmuur heel matig geïsoleerd en de vloer zodanig matig geïsoleerd dat deze koud aanvoelt. Wel hebben alle huizen van het complex acht zonnepanelen gekregen, waardoor de energierekening flink omlaag is gegaan.”
Kurk en kozijnfolie Isoleren is altijd de eerste stap als je energie wilt besparen. Maar kun je daarin als huurder zelf iets doen? Leanne: “Ja, dat kan. Als muurbekleding heb ik aan de binnenkant van de koude zijmuur een laagje kurk aangebracht. Dit is natuurlijk materiaal en isoleert redelijk. Je kunt het daarna gewoon in je favoriete kleur overschilderen. Hierdoor voelt het comfortabeler in huis, omdat er minder koude straling van de muur afkomt”, vertelt ze.
Ook plakte Leanne Tesa Thermo Cover-isolatiefolie tegen de kozijnen van alle ramen op de benedenverdieping. “Het kost niet veel om het aan te schaffen en je merkt het verschil.”
Een warmtebeeldvergelijking tussen het raam van Leanne (foto rechts) en dat van de buurman laat zien dat de isolerende raamfolie de warmte beter binnen houdt bij Leanne. Bij de buurman is het glas aan de buitenkant 2 graden warmer (foto links), waardoor er bij hem meer warmte naar buiten lekt.
Infraroodpanelen maken het behaaglijk “Mijn gasverbruik was aan de hoge kant. Normaal gesproken gaat het grootste deel van het gasverbruik naar verwarmen, dat was in mijn geval ook zo. Omdat gas duurder is dan stroom zocht ik naar een manier om elektrisch te verwarmen. Ik had immers gratis stroom vanwege de zonnepanelen.
Toen ik bij een dealer de heerlijke stralingswarmte van infraroodpanelen had gevoeld, was ik om. Infraroodpanelen zijn voor mij dé oplossing! Ze verwarmen lokaal waar het nodig is en verwarmen niet de lucht, maar de objecten en de mensen. Mijn cv zorgt voor de basisverwarming in huis: overdag staat hij op 17 graden als ik thuis ben, en op 14 graden als ik weg ben of ’s nachts.”
Op de plekken waar ik veel zit, hangen infraroodpanelen. Ik heb er in totaal zes. Als ik ’s ochtends beneden kom, zijn de infraroodpaneeltjes bij mijn ontbijtplekje al lekker warm. Een timer zorgt ervoor dat een paneeltje in mijn rug en een paneeltje onder de tafel deze plek al behaaglijk hebben opgewarmd. Vlak voor ik de deur uitga, gaan deze paneeltjes alweer uit.”
Investering al eruit Leanne heeft ook een stuk infraroodvloerverwarming onder de eettafel liggen. “Hierdoor voel je de kou van de vloer onder de tafel niet. Heel aangenaam. De kosten van de aanschaf van infraroodpanelen en infraroodvloerverwarming vallen mee, zeker in verhouding tot het stroomverbruik. Infraroodverwarming geeft aangename stralingswarmte en verhoogt daardoor het comfort in huis. Deze investering heb ik er door mijn gasbesparing al lang uit.”
Gratis koelkast via energiecoach Met de hulp van een energiecoach keek ze hoe ze verder op energie kon besparen. “Ik kreeg veel tips. Ook zag ze dat ik een oude koel-vriescombinatie had. Volgens de energiecoach was dit mijn grootste energieslurper en was het verstandig deze zo snel mogelijk te vervangen.
Via de energiecoach heb ik op kosten van de gemeente een nieuwe koel- en vrieskast gekregen, allebei een tafelmodel. Ik ben er heel blij mee. Ik heb zowel de koel- als de vrieskast in de onverwarmde bijkeuken gezet. Hierdoor slaat de koelkast minder vaak aan en verbruikt hij dus zo min mogelijk stroom.”
Minimuminkomen Het gasverbruik van Leanne is van 1125 naar 425 m3 per jaar gegaan; dat is een besparing van 65%. Haar elektriciteitsverbruik ging, ook vanwege de zonnepanelen, van 1265 naar -220 kWh per jaar. Dat is een besparing van 117% dus.
Leanne: “Ik leef van een minimuminkomen, dus deze besparing is voor mij heel fijn. En door de maatregelen die ik heb genomen, ervaar ik meer comfort.”
Gouden tip De gouden tip van Leanne? “Ga voor infraroodpanelen. Werk je regelmatig thuis? Ga dan voor een klein paneeltje onder het bureau, eventueel in combinatie met een paneeltje aan de muur achter je bureaustoel. Dat maakt al zo’n enorm verschil, zeker als er verder niemand thuis is. Dan kun je de thermostaat in de woonkamer laag zetten. Je gebruikt dan wel iets meer stroom, maar je bespaart veel gas én het voelt comfortabel warm.”
Benieuwd hoe Leanne de isolatiefolie heeft aangebracht? Of naar de warmte van de infraroodpanelen? Neem dan gerust een kijkje op het woningprofiel van Leanne.
Vaak kregen ze te horen dat het niet mogelijk was om een ouder huis ingrijpend te verduurzamen. Toch is het Mark en Wolter in hun jaren ’40 hoekwoning in Leidschendam gelukt. Deze is inmiddels gasloos, heeft een stille lucht/water warmtepomp, zonnepanelen, zonneboiler en is onderweg naar nul op de meter.
Met welke aanpassing in huis zijn jullie het meest blij? “Met de aanleg van de warmtepomp. Deze hebben we in 2018 zelf geïnstalleerd. Op basis van ons gasverbruik in het jaar ervoor hebben we eind 2017 een Nibe-warmtepomp uitgezocht en besteld.
Is het slim om een warmtepomp in de winter te installeren als je de ervaring niet hebt? Misschien niet, maar het is goedgekomen.”
Wat heeft de warmtepomp opgeleverd? “We wilden graag van het gas af. Een warmtepomp is veel zuiniger dan een cv-ketel. Zelfs zonder zonnepanelen is de hoeveelheid gas – die de energiecentrale moet verstoken om elektriciteit te leveren voor onze warmtepomp – maar de helft van wat we met een cv-ketel zouden verbruiken.
Aan comfort wilden we niet inleveren. De warmtepomp zorgt bij ons juist voor een constantere temperatuur dan de oude cv-installatie, die op hoge temperatuur verwarmde en daardoor meer temperatuurschommelingen gaf.
We hebben de radiatoren vervangen door dikkere modellen met drie platen. Dat betekent dat ze een groter verwarmingsoppervlak hebben. Zo kunnen ze ook bij minder heet water genoeg warmte geven om de kamers warm te houden.
Onder elke radiator hebben we zelfregulerende ventilatoren geplaatst, die automatisch aanspringen als er warm water doorheen stroomt.”
Hoe reageerde jullie omgeving op deze veranderingen? “De meeste familie en vrienden vonden het interessant om te zien wat we bedacht hadden en hoe dat zou uitpakken. Onze directe buren wisten dat we met ons huis bezig waren, maar hadden na een week nog niet gemerkt dat de warmtepomp al draaide.
Andere buren kwamen – in het kader van de Nationale Duurzame Huizen Route – hier nog een kijkje nemen.”
Hoe hebben jullie het verbouwen of aanpassen van jullie woning ervaren? Zouden jullie dingen anders hebben aangepakt? “We vonden het een leuk en leerzaam traject en hebben de tijd genomen om alles stap voor stap te doen. Doordat we veel dingen goed hadden uitgezocht en er dus voor zorgden dat we zelf goed snapten hoe dingen werkten, zijn we geen grote hobbels tegengekomen.”
Zouden jullie dingen nog anders hebben aangepakt? “We hebben een oude verticale buis in huis (een standleiding) slim hergebruikt voor het verwarmen van het water in de boiler die op zolder staat. Het werkt nu goed, maar we willen dat de komende zomer nog verbeteren.”
Welke tips hebben jullie voor andere huiseigenaren? “Doe het stap voor stap en laat je goed voorlichten. Ook door niet-commerciële partijen. Er is vaak meer mogelijk dan je denkt.
En isoleren komt eerst. Ook voor het gasverbruik met een cv-ketel helpen isolerende maatregelen veel, zowel wat betreft kosten als het comfort.”
Waarom staan jullie met jullie woning op de Nationale Duurzame Huizen Route? “We kregen vaak te horen dat het verduurzamen van zo’n ouder huis niet mogelijk zou zijn, maar we hebben het tegendeel kunnen bewijzen. In ons geval moesten we zelf veel uitzoeken en die opgedane kennis delen we graag met anderen.”
Bekijk hieronder het woningprofiel van Mark en Wolter.
Jouw woning ook op de Duurzame Huizen Route? Heb je zelf kleine of grote aanpassingen in huis gedaan en wil jij jouw ervaringen delen met anderen? Meld jouw woning dan aan bij de Nationale Duurzame Huizen Route.
Geen verkooppraatjes, maar het eerlijke verhaal van een enthousiaste huiseigenaar. Dat gaf Toon uit Haarlem het laatste zetje om voor een warmtepomp te gaan. Vorig jaar was hij een van de honderden mensen die een huis bezochten tijdens de open dagen van de Nationale Duurzame Huizen Route. Toon: “In het begin vroeg ik me vooral af of de PVT-panelen wel genoeg zouden opleveren.”
Hoe was het om het huis van een onbekende binnen te stappen? “Het bezoek voelde helemaal niet ongemakkelijk. Je merkt dat huiseigenaren het leuk vinden om hun ervaringen te delen. Toen ik aankwam, was er net een stel binnen. Ik luisterde even mee en kreeg daarna een privérondleiding. Vervolgens kwamen de volgende bezoekers alweer binnen. Het liep allemaal mooi in elkaar over.”
Waarom wilde je bij deze woning een kijkje nemen? “De combinatie van PVT-panelen, een warmtepomp op zolder en een oud verwarmingssysteem sprak me aan, dus ik besloot op bezoek te gaan. Ik was benieuwd hoe dat werkte. De huiseigenaar was erg enthousiast, had veel zelf uitgezocht en legde goed uit waarom hij voor dit systeem had gekozen.”
Met welke tips ben je naar huis gegaan? “Het is inmiddels even geleden, dus ik heb geen specifieke tips overgehouden. Het bezoek bevestigde wel mijn eigen ideeën. Ik twijfelde namelijk of een PVT-systeem geschikt zou zijn voor mijn huis, omdat er onvoldoende ruimte op het dak was. Doordat de huiseigenaar duidelijke uitleg gaf over de warmtepomp, heeft het bezoek me uiteindelijk echt geholpen om de knoop door te hakken.”
Heb je daarna nog iets aangepast in je woning? “Ik heb uiteindelijk niet hetzelfde systeem gekozen als in het bezochte huis. Daar werd gebruik gemaakt van PVT-panelen. Ik heb gekozen voor een lucht-water warmtepomp. Die keuze paste beter bij mijn situatie. Het systeem is inmiddels ook geïnstalleerd.
Ik wilde graag een warmtepomp, omdat ik het steeds leuker ben gaan vinden om een jaren ‘30 huis met klassieke radiatoren toch gasloos te maken. En na de plaatsing van de warmtepomp is dat gelukt. De gasaansluiting is inmiddels verwijderd.”
Waarom is het goed om tijdens de open dagen een huis te bezoeken volgens jou? “Installateurs raden vooral aan wat ze zelf verkopen. Tijdens een bezoek bij een huiseigenaar hoor je de échte gebruikerservaringen. Ik zou andere mensen zeker aanraden om ook op bezoek te gaan bij een ander huis.”
Hoeveel ruimte neemt een warmtepomp eigenlijk in? En waar let je op bij het kiezen van een installateur? Om daar meer over te weten te komen, namen Cor Oonk en zijn vrouw Willie een kijkje achter de voordeur bij een aantal huiseigenaren met ervaring. “De bewoners stelden zich heel erg open en gaven antwoorden waar we écht wat aan hadden.”
Met welk doel ging u op pad? “Mijn vrouw en ik zijn geïnteresseerd in de ervaringen met lucht-water- en water-waterwarmtepompen. We wilden de grootte van de warmtepompinstallaties in de woningen zien en de ervaringen van de eigenaren zelf horen.”
Hoe was het om het huis van een onbekende binnen te stappen? “We ervoeren geen enkele drempel! We werden hartelijk ontvangen, de eigenaren waren heel open en we kregen ook wat te drinken.”
En hoe zag zo’n bezoek er verder uit? “De eigenaren gaven een presentatie over hun woning, de keuze voor de warmtepomp, het verloop van de installatie, de kosten en de ervaringen. Ook konden we de installatie bekijken en tussendoor vragen stellen.
De eigenaren stelden zich zeer open voor de vragen die we hadden en gaven antwoorden waar we ook wat aan hadden.”
Welke tips nam u mee naar huis? “We kregen een beeld waar de woning aan moet voldoen voor de warmtepompinstallatie, welke ruimte er nodig is voor de warmtepompinstallatie, wat de verschillende kosten zijn en wat de ervaringen zijn.”
Heeft u daarna nog iets aangepast in uw woning? “Onze woning is voldoende geïsoleerd voor een warmtepompinstallatie. We moeten alleen wel de aangebouwde garage bouwkundig aanpassen om de warmtepomp te kunnen plaatsen. Hiervoor zijn een gesprek met een installateur en een gesprek met een aannemer gepland.”
Zou u andere mensen ook aanraden om een woning te bezoeken tijdens de open dagen? “Ja, zo’n bezoek is zeer waardevol. Je krijgt veel informatie en er is gelegenheid om vragen te stellen. Je ziet de grootte van de installatie, hoort over de keuzes die gemaakt zijn en waarom, de maatregelen die genomen zijn, de kosten die gemaakt zijn en ervaringen met installateurs en met de warmtepompinstallatie.”
Met een warmtepomp, HR++ glas, zonnepanelen en (na-)isolatie heeft Lucas stap voor stap zijn vrijstaande woning uit Berg en Dal verbeterd. Zo zorgde hij voor een lager gasverbruik en een comfortabelere temperatuur in huis. Als hij terugkijkt op dit proces zijn er ook dingen die hij – met de kennis van nu – waarschijnlijk anders zou aanpakken. “Als we nu opnieuw een warmtepomp zouden kiezen, zouden we een type overwegen dat ook bij vorst goed werkt.”
Met welke aanpassing in huis ben je het meeste blij? “Ik ben heel blij met onze warmtepomp, want ons gasverbruik is nu veel lager. Dat is zowel beter voor het milieu als onze portemonnee . Helaas kunnen we geen gas besparen als het buiten kouder is dan vier graden. Dan werkt de hybride warmtepomp niet meer alleen, maar helpt de cv-ketel mee.
Daarnaast zijn we tevreden met de zonnepanelen. Natuurlijk om zelf stroom op te wekken, maar ook omdat de panelen op het platte dak de zon tegenhouden. Zo blijft het binnen wat koeler.
Ook hebben we het oude dubbel glas laten vervangen door HR++ glas. Daardoor hoeven we ’s winters minder te stoken, wordt het binnen minder koud en blijft de warmte van de zon in de zomer beter buiten. Een extra voordeel: het nieuwe glas laat minder uv-straling door, waardoor kleuren van meubels en andere interieurstukken langer mooi blijven.”
Hoe reageerde je omgeving op deze veranderingen? “We zijn met z’n tweeën en de een is net iets gemotiveerder om in het milieu te investeren dan de ander. Het aanschaffen van grote apparaten (zoals een warmtepomp of hybride auto) zorgde voor enige discussie.
In onze buurt staan veel oudere huizen en de buren vragen af en toe hoe het ons bevalt.”
Wat motiveerde je om toch door te zetten? “Ik was er al langer van overtuigd dat we zoveel mogelijk het gas af moesten, vanwege de CO2-uitstoot. Ik ben dus blijven aandringen. Daarnaast hielp het ook mee dat familieleden een oud huis omtoverden tot 0 op de meter.”
Hoe heb je het verbouwen of aanpassen van je woning ervaren? Zou je dingen anders aan hebben gepakt? “Het was een flinke zoektocht hoe we onze spouwmuur en kruipruimte het beste konden na-isoleren. Achteraf blijft de vraag of het wel nodig was én of we het op de beste manier hebben aangepakt. Er waren weinig duidelijke richtlijnen, dus we moesten het vooral doen met tegenstrijdige adviezen.
Bij de spouwmuur stonden er bijvoorbeeld nog dunne isolatieplaten losjes tegen de binnenmuur. Niet elk isolatiebedrijf vond het een goed idee om alsnog te na-isoleren. Tegelijkertijd waren er ook genoeg bedrijven die het juist wél aanraadden. Uiteindelijk hebben we het toch laten doen.
Toch bleef er twijfel. Wat gebeurt er met vocht als je de luchtcirculatie in de spouw weghaalt? Gaat dat geen problemen geven? Wij hebben het voordeel dat onze dakranden vrij ver uitsteken, waardoor er bij windstil weer nauwelijks regen op de gevel komt. Dat scheelt. Het risico op koudebruggen blijft alleen wel, zeker als de spouw niet helemaal ‘schoon’ is. Niet schoon houdt in dat er nog oude resten of losse materialen in zitten die koudebruggen kunnen vormen (met vochtplekken in huis als gevolg).
Op de dag van de isolatie werd er wel vluchtig geïnspecteerd, maar dat stelde niet helemaal gerust. Tot nu toe hebben we gelukkig geen vochtproblemen en ook koudebruggen lijken zich niet voor te doen.
Naast de vraag óf we moesten isoleren, was er ook de vraag: met welk materiaal? Waren EPS-parels wel de beste keuze, ook met het oog op de toekomst, zoals bij mogelijke sloop van het huis? En was PUR-schuim voor de kruipruimte echt het enige alternatief?”
Wat had hierbij kunnen helpen? “Een onafhankelijke, deskundige inspectie vooraf had veel twijfels kunnen wegnemen. Maar ik vraag me af of die deskundigheid wel breed beschikbaar is. Hoeveel ervaring is er eigenlijk met het combineren van oudere bouwmaterialen en moderne isolatietechnieken?
Wat in ieder geval níet hielp, was dat het isolatiebedrijf de ventilatiegaten in de kruipruimte volledig had dichtgespoten. Die hadden ze tijdelijk moeten afdichten met papier, om ze daarna weer open te maken. Nu moesten we achteraf op goed geluk zoeken waar de gaten zaten en die handmatig weer openprikken.”
Welke tips heb je voor andere huiseigenaren? Zijn er bijvoorbeeld dingen die je – met de kennis van nu – anders zou doen? “Ik heb geen spijt van de ingrepen van toen, maar er zijn wel wat dingen die ik misschien anders had gedaan.
Als we nu opnieuw een warmtepomp zouden kiezen, zouden we uiteraard een type overwegen dat ook bij vorst goed werkt. Daarnaast zouden we meteen kijken naar een oplossing voor warm tapwater. We hebben destijds ook grondwarmte overwogen als alternatief. Dat bleek lastig te zijn, omdat het grondwater hier erg diep zit.
We hebben dit huis tien jaar geleden verbouwd, met veel glas aan de westkant. Prachtig, maar qua isolatie niet ideaal. Zowel in de winter als op warme zomerdagen niet. Iets minder licht was achteraf misschien ook prima geweest.
En als we nu opnieuw mochten kiezen, zouden we waarschijnlijk voor triple glas in plaats van dubbelglas gaan.”
Waarom sta je met je woning op de Nationale Duurzame Huizen Route? “Hopelijk motiveert het anderen om maatregelen te nemen.”
Een groep geïnteresseerde inwoners stapte vorige maand in de bus voor een tour langs drie woningen in het Friese Veenwouden, Damwoude en Oudkerk. Huiseigenaren lieten bezoekers zien hoe zij hun huizen hadden aangepast en nu fijner en energiezuiniger wonen. De bustour werd georganiseerd door gemeente Dantumadiel en de Duurzame Huizen Route.
De deelnemers gingen langs drie heel verschillende huizen om van dichtbij te zien hoe het is om een warmtepomp, zonnepanelen, infraroodverwarming, isolatie of andere aanpassingen in huis te hebben. De groep bezoekers stelden volop vragen en raakten al snel in gesprek met de bewoners, wat leidde tot boeiende en leerzame gesprekken aan de keukentafel.
Wil je zelf ook bij een woning binnenkijken? Op deze pagina vind je alle woningen waar je op bezoek kunt (via de oranje button ‘Bezoek op afspraak’ op het woningprofiel): duurzamehuizenroute.nl/woningen
Wanneer je samen met je VvE aan de slag gaat met de renovatie van het gebouw, is het belangrijk om de juiste experts te kiezen. Lodewijk Berkhout, bewoner en voorzitter van het bouwteam van de Anslijnflat, deelt zijn aanpak om de juiste mensen aan boord te krijgen.
Het grote voordeel van een Vereniging van Eigenaren is volgens Lodewijk dat je experts inhuurt om één doordacht stappenplan op te stellen. Dit plan is vervolgens toepasbaar op alle appartementen, waardoor je optimaal profiteert van schaalvoordelen. Wil je dit voordeel benutten, dan is het belangrijk om de juiste experts te kiezen. Hoe pak je dat aan? Lodewijk deelt hieronder handige tips.
Lodewijks tips om de juiste partijen te selecteren
1. Bedenk wat je nodig hebt Bespreek met de VvE-leden wat er moet gebeuren aan het gebouw en wat voor advies je nodig hebt. Architectonisch? Financieel? Bouwkundig? Bouwfysisch (vocht & tocht)? 2. Zet criteria op een rij Denk bijvoorbeeld aan: ervaring met VvE’s, ervaring in deze gemeente, etc. Wees zelfverzekerd. Je hebt een mooie opdracht, dus je mag best wat eisen stellen. 3. Gooi je hengel uit Benut je netwerk, vraag andere VvE’s, zoek op internet en ga zo maar door. Stop hier veel tijd in. En blijf vasthouden aan je criteria. 4. Benader experts Nu wordt het serieus! Als je een paar experts hebt gevonden die aan je criteria voldoen, stuur je ieder van hen (apart, maar gelijktijdig) een lijstje met vragen. Denk aan een omschrijving van je plan met als vraag: wat zijn de aandachtspunten? Geef ook een deadline mee. 5. Ga op bezoek bij de best scorende aannemers Bovenstaande stappen gebruik je ook om een aannemer te selecteren. Nog een extra tip: ga langs bij een aannemer! Bij mijn project had aannemer A een prachtig verhaal opgeschreven, maar vervolgens was hij te laat en zag ik een rommelige werkplaats. Aannemer B had summiere antwoorden, maar toen ik hem in de ogen keek, zag ik intrinsieke motivatie om prachtige kozijnen te gaan maken. En zijn werkplaats is super georganiseerd. Grote meerwaarde dus, zo’n bezoekje.
Als je iets wilt veranderen aan je flat, heb je de medewerking van andere VvE-leden nodig. Lodewijk Berkhout, bewoner en voorzitter van het bouwteam van de Anslijnflat, wist zijn medebewoners te overtuigen van zijn plannen – en maakte ze realiteit.
Al tijdens de eerste winter in zijn nieuwe woning merkte Lodewijk – net als veel andere bewoners – hoe slecht het gebouw eraan toe was. Het tochtte, was koud, en op sommige plekken waren er zelfs lekkages. Volgens hem zouden tijdelijke oplossingen uiteindelijk duurder uitpakken dan een grondige renovatie.
Na drie jaar van overleg met buren, gemeente en bouwers gingen vorig jaar de werkzaamheden van start.
De flat is inmiddels flink aangepakt en voorzien van HR+++ glas met nieuwe kozijnen en betere isolatie van de gevel.
Na de zomer wordt er slimme ventilatie geplaatst, wat zorgt voor een comfortabeler en energiezuiniger gebouw. En de plannen gaan verder. Er wordt al nagedacht over het efficiënter afstellen van de blokverwarming (ook wel waterzijdig inregelen genoemd).
Te veel gedoe Op LinkedIn vertelt Lodewijk openhartig over de twijfels die er in het begin leefden onder de bewoners van de flat. Zijn 95-jarige buurvrouw bijvoorbeeld voelde zich in het begin overvallen. “Lodewijk, op mijn leeftijd is het te veel gedoe, ik ben de 95 gepasseerd. En waarom komt er een suskast (een speciale ventilatievoorziening die verse lucht binnenlaat zonder geluidsoverlast van buiten, red)? Dat heb ik niet nodig. Ik kan gewoon een raam opendoen. Enkelglas was prima, ik heb het nooit koud.”
Geen verkeersgeluid Na een goed gesprek, waarin Lodewijk haar vragen serieus nam en misverstanden uit de weg hielp, kreeg ze vertrouwen in het project. Inmiddels is ze zelfs enthousiast. “Je had helemaal gelijk: die kozijnen zijn toch wél fantastisch! Ik hoor bijna geen verkeer meer, en het is veel warmer in huis.”
Lodewijks tips om vertrouwen bij medebewoners te krijgen
1. Begin met een klein project Je kunt vertrouwen winnen door te beginnen met een klein project en dat succesvol af te ronden (bijvoorbeeld ledlampen). 2. Blijf positief Wees geduldig en blijf positief als de plannen nog vaag zijn en er weerstand is. Erken dat verandering moeilijk kan zijn, maar straal vertrouwen uit en herinner iedereen eraan dat het ambitieniveau samen wordt bepaald – zo groeit de interesse vanzelf naarmate de plannen concreter worden. 3. Respecteer persoonlijke situaties Achter sommige voordeuren speelt een heftig persoonlijk verhaal, waardoor deze mensen op de rem trappen. Dat vraagt om een geduldige en respectvolle benadering. 4. Houd koers – ondanks de tegenstand Een paar vocale tegenstanders zal je altijd houden. Op een gegeven moment verwacht de stille positief gezinde meerderheid dat je het investeringsbesluit in stemming brengt.
Wil je jouw buren, familieleden of andere mensen uit je netwerk laten zien wat er allemaal mogelijk is? Met een flyer of ansichtkaart wijs je hen op een leuke manier op de meer dan 2.400 voorbeeldwoningen die ze op locatie of online op de website van de Nationale Duurzame Huizen Route kunnen bekijken! Leuk om het materiaal door de bus te doen of om uit te delen op een buurtborrel/markt.
Zo weten straks nog meer mensen de Nationale Duurzame Huizen Route te vinden voor het uitwisselen van handige tips en ervaringen. Dit bespaart je buren en anderen veel uitzoekwerk en laat hen direct zien welke mogelijkheden er zijn om hun woning aan te passen. Deel je mee?
Promotiemateriaal bestellen Je kunt gratis promotiemateriaal bestellen via dit formulier. Hier vind je flyers en kaartjes om mensen uit te nodigen. Je kunt de materialen daarnaast ook online delen.
Mis je iets? Laat het ons weten via het contactformulier.
Waar wordt het promotiemateriaal van gemaakt? Alle promotiematerialen worden gedrukt op gerecycled papier van Nederlands bermgras. Het papier wordt gemaakt met vezels van Nederlands bermgras. Door het maaisel te gebruiken als grondstof, wordt de CO2 die erin is opgeslagen hergebruikt!
Daarnaast draagt het bermgras bij aan de biodiversiteit en zorgen de wortels voor een stevige bodem die water goed kan vasthouden. Als het bermgras is uitgebloeid, wordt de berm gemaaid en het maaisel verwerkt tot grondstof voor het papier.
Steeds vaker hoor je in de media dat je een noodpakket in huis moet hebben met water, voedsel, zaklantaarns en batterijen. Een noodstroomvoorziening hoort wat mij betreft ook zeker thuis in dit rijtje!
Om verschillende redenen heb ik (René – Hoekwoning uit 1976, Ermelo) gekozen voor een eenvoudige noodstroomvoorziening. Zo realiseerde ik mij 12 jaar geleden ineens: als hier de stroom uitvalt, valt onze hr-combiketel ook uit! De ketel had namelijk een elektrische besturing en een elektrische circulatiepomp om het water door het cv-systeem te kunnen pompen. Zonder stroom zouden we dus in de kou zitten.
Dure reparatiesvoorkomen Geen stroom zou voor ons betekenen: geen woningverwarming, geen warmwatervoorziening en ook geen wifi – waardoor thuiswerken ook niet meer mogelijk zou zijn. Intussen hebben we een all-electric warmtepomp. Als de stroom uitvalt terwijl het vriest, dan kan de warmtepomp ook bevriezen. En dat kan leiden tot dure reparaties! Dat wil ik graag voorkomen.
Ook zeggen deskundigen dat het stroomnet minder betrouwbaar wordt met de huidige energietransitie en dat we rekening moeten gaan houden met ‘black-outs’.
Dagdeel geen stroom Vandaar de keuze voor een noodstroomvoorziening. Deze hebben we ook al moeten gebruiken. Netbeheerder Liander is sinds 2024 in een nabijgelegen Ermelose ‘Wijk van de Toekomst’ bezig om het elektriciteitsnet fors te verzwaren. Door de werkzaamheden is in 6 maanden tijd het stroomnet al drie keer een dagdeel uit de lucht geweest. Dankzij onze noodstroomvoorziening konden mijn vrouw en ik toch blijven thuiswerken.
Zo werkt de noodstroomvoorziening Het is goed om te weten dat een noodstroomvoorziening uit drie items bestaat: 1. Een 12 V-accu (vergelijkbaar met een auto-accu) 2. Een zogeheten ‘inverter’ 3. Een acculader en enkele stroomkabels
De inverter zet de 12 volt (V) gelijkstroom om naar 230 V wisselstroom – zoals die uit het stopcontact komt. Onze noodstroomvoorziening kan nu maximaal 200 watt (W) vermogen leveren gedurende 5 uren. Dat is niet veel, maar wel voldoende voor internetapparatuur, twee laptops, de televisie en enkele schemerlampen. Als alleen de laptop en wifi in de lucht moeten blijven, kan het systeem het wel 20 uur volhouden. Koken doen we in dat geval op een campinggasstel, en de gasgestookte open haard is de back-up voor de ruimteverwarming. Omdat de warmtepomp 200 liter warm water op voorraad heeft staan, kunnen we ons daar ook wel een tijdje mee redden.
Verkrijgbaar en betaalbaar Wij hebben gekozen voor een combinatie van een Li Time LiFePO4-accu van 100 ampère-uur (Ah), een inverter van het merk Victron Energy (uit Almere) en ook een 10 ampère (A) acculader van hetzelfde merk. Zo’n LiFePO2-accu is relatief licht en weegt ‘maar’ 9 kilo. Ter vergelijking: een lood-zuuraccu met minder capaciteit weegt al snel 25 kilo en is lastig te verplaatsen.
De apparatuur in ons noodstroomsysteem wordt ook in zeiljachten en campers gebruikt. Daarom zijn de inverter, acculader en 12 V-accu goed verkrijgbaar én redelijk betaalbaar. Voor een bedrag van ongeveer € 400,- heb je met A-merk componenten een 200 W-systeem.
De eerdere versie (2012) van ons noodstroomsysteem bestond uit een 23 kilo wegende AGM 64 Ah lood-zuuraccu, een inverter en een oplader van grootgrutter Lidl. Het werkt nog prima, alleen is de capaciteit veel beperkter. Indien nodig gebruiken we dat oude systeem nog. Het samenstellen en inzetten van onze noodstroomvoorziening gaat me goed af, dankzij mijn werkervaring met 12 V elektrische systemen in personenauto’s.
In 10 minuten opgebouwd De noodstroomvoorziening staat opgeladen in een technische ruimte – samen met twee stekkerblokken, een kabelhaspel, verlengsnoeren en een uitgeschreven noodprotocol. We leggen bij stroomuitval met kabelhaspels een tijdelijk separaat stroomnet aan door het huis voor de wifi-verbinding in de woonkamer en de werkkamer. Het systeem kan binnen 10 minuten volledig werken.
Toekomstplannen Als we in de toekomst nog een thuisbatterij zouden aanschaffen, moet deze in staat zijn om bij uitgevallen netspanning overal in huis stroom te leveren, zodat ook de warmtepomp voor de verwarming blijft werken.
Overweeg je ook een noodstroomvoorziening? 1. Ga na wat bij 4 uur stroomuitval aan belangrijke apparatuur niet meer werkt. 2. Beslis wat absoluut moet blijven werken, hoeveel vermogen die apparaten nodig hebben en tel dat op. 3. Meet het eventueel na met een losse vermogensmeter (deze is ongeveer € 10) of bekijk de verbruiksgegevens via een HomeWizard e-plug met app. 4. Ga dan na welke investering er nodig is om de apparaten draaiend te houden. Gebruik een rode pen om de (bij nader inzien) niet-onmisbare apparaten alsnog weg te strepen. 5. Voor kleine vermogens tot ongeveer 400 W is een accu met inverter een mogelijke oplossing. Bij grotere vermogens van 0,5 tot 3 kW kom je uit bij een klein aggregaat die wordt aangedreven door een benzinemotor.
Meer weten over René’s energiezuinige woning of heb je een vraag over zijn noodstroomvoorziening? Ga naar het woningprofiel.
Op de bovenste verdieping van dit gebouw in Leiden wonen Ap en zijn vrouw. Bij de bouw in 2000 is het pand naar de maatstaven van toen redelijk geïsoleerd, al zag Ap nog een aantal kansen om het energie- en gasverbruik te verlagen. Ondanks verschillende pogingen, lukte het niet om hier met zijn VvE een gezamenlijk plan voor te maken. De meeste buren wonen maar kort in het gebouw en willen zich niet wagen aan grote verbouwingen.
Het geluk van het dakterras “Op een gegeven moment heb ik mijn eigen plan getrokken,” vertelt hij. De isolatie en de radiatoren van zijn appartement bleken goed genoeg om de woning te kunnen verwarmen met een warmtepomp en op het aangrenzende dak van de VvE was plaats voor een buitenunit. “De buren wonen een verdieping lager, dus zij hebben geen last van het geluid,” legt hij uit. “Ik kreeg toestemming van de VvE om daar de buitenunit neer te zetten en leidingen naar binnen te boren.” Zodra dat geregeld was, kon de warmtepomp worden geplaatst. “Die is aangesloten op de bestaande radiatoren, want vloerverwarming was helaas niet mogelijk.
Ap is heel tevreden met zijn lucht-water warmtepomp, maar beseft ook dat deze oplossing niet zomaar te kopiëren is naar de andere appartementen in het gebouw. “Die grenzen aan elkaar, waardoor de buitenunit alleen op de balkons geplaatst zou kunnen worden – en dat vergroot weer het risico op geluidsoverlast.”
Straks geen aansluiting op het warmtenet In de wijk waar Ap woont, zijn plannen om appartementengebouwen aan te sluiten op een warmtenet. “Daar is al veel discussie over, vooral over de kosten. Op een gegeven moment kunnen bewoners verplicht worden om zich aan te sluiten.” Ap hoeft zich daar nu geen zorgen meer over te maken: doordat hij al een warmtepomp heeft, hoeft hij de vaste kosten voor de aansluiting op het warmtenet niet te betalen.
Goed gevoel zonder gas Ap voelt zich verantwoordelijk en is bewust bezig met het verminderen van zijn CO2-uitstoot. Het verduurzamen van zijn woning vindt hij dan ook een goede besteding van spaargeld. Een vraag die Ap regelmatig hoort, is in hoeveel jaar de investering van een warmtepomp terug te verdienen is: “Ik vind dat een onterechte vraag. Men vraagt dat toch ook niet bij het kopen van een nieuwe auto, keuken of e-bike?” Voor hem gaat het om het bijdragen aan minder uitstoot van broeikasgassen. “Wij zitten met een goed gevoel thuis in een warm huis – zonder gas!”
De gasmeter is intussen weggehaald, maar de stroommeter is wel harder gaan lopen. Ap: “Ik hoop dat mijn hele stroomverbruik gecompenseerd kan worden door bij te dragen aan een Rotterdams project met zonnepanelen en mijn aandelen in de twee windmolens bij Zoeterwoude.”
Tip voor andere appartementseigenaren Zijn advies voor mensen die ook in een VvE wonen: “Laat merken dat je geïnteresseerd bent in verduurzaming en probeer een groepje te vormen met andere bewoners om samen na te denken.”
Blog In de twee eerdere artikelen vertelde ik over mijn ontdekkingen tijdens het gebruik van een warmtebeeldcamera in mijn huis. Wat is nu de conclusie? Trek je eigen overtuigingen in twijfel als je denkt dat alles wel goed zit. Een warmtebeeldcamera is eenvoudig te huren via Marktplaats, en de kosten verdien je vaak snel terug—zowel voor jezelf als voor het milieu.
Met alle maatregelen die ik inmiddels heb genomen (of nog ga nemen) zal ik geen grote sprongen meer maken in energiebesparing, maar alle beetjes helpen!
Warmteverlies door de open trap verminderen In de woonkamer hebben we een open trap naar boven, waardoor er veel warmte verloren gaat. We overwegen om de trap linksdraaiend te maken, zodat de opgang vanuit de hal komt en we het trapgat in de woonkamer kunnen afsluiten met een glazen paneel. De energiebesparing zal de kosten net aan compenseren, maar een bijkomend voordeel is dat we dan een muurkast onder de trap beneden kunnen maken én extra bergruimte boven creëren. Het huidige trappengat is namelijk veel groter dan de trapdoorgang zelf.
Van dubbel glas naar vacuümglas Voor de bouw hebben we overwogen om triple glas te nemen in plaats van HR++-glas. Toen wist ik van het bestaan van vacuümglas nog niet af. De investering is fors en we zullen die financieel niet terugverdienen, maar het blijft iets om in de toekomst te overwegen.
Warmtepompboiler als volgende stap Toen we overstapten van een buffervat met elektrisch element naar een monoblock warmtepomp voor zowel verwarming als tapwater, kozen we ervoor om het tapwater op te warmen met een elektrische boiler. We hebben destijds bewust voor een monoblock warmtepomp gekozen vanwege de lagere kosten en omdat de installateur afraadde om verwarming en tapwaterproductie te combineren in één systeem vanwege het rendement. We wisten toen echter nog niet van het bestaan van warmtepompboilers. Helaas is het stroomverbruik voor het opwarmen van tapwater nu hoger dan dat voor het verwarmen van de woning. Onze volgende stap is daarom de aanschaf van een warmtepompboiler.
Beter meten = beter optimaliseren Onze warmtepomp is ingesteld door de installateur, en we gaan ervan uit dat dit goed is gebeurd. Toch geldt: meten is weten.Op dit moment meten we het stroomverbruik van de warmtepomp en houden we dat wekelijks bij in een tabel. Ik weet dat er meer meetapparatuur beschikbaar is zoals het meten van het aantal defrosts per dag en de scop. Daarom staat dit ook ons ons wensenlijstje.
Heb je vragen over deze of één van de andere blogs van Wim? Deze kun je stellen op zijn woningpagina:
Blog In mijn vorige blog vertelde ik hoe ik met een warmtebeeldcamera door mijn huis ben gegaan en ontdekte waar kieren en verouderde rubbers zorgen voor warmteverlies in huis. Maar de camera leerde mij ook een aantal interessante lessen over hoe ik ventileer in huis:
1. Oude ventilatieroosters bij mechanische ventilatie
In drie ramen in de woonkamer heb ik boven de kozijnen Duco-ventilatieroosters. Ventilatie is essentieel voor frisse lucht en een goede vochtbalans, maar de koude luchtstroom die door de openstaande roosters ontstaat, vonden we niet prettig. Daarom hebben we besloten mechanische ventilatie aan te leggen met zo kort mogelijke kanalen onder de knieschotten, zodat we die gemakkelijk kunnen reinigen.
De mechanische ventilatie zuigt lucht aan via de slaap- en badkamer, waar nog wel een ventilatierooster zit en waar vaak een raam op een kier staat. Hierdoor zijn de ventilatieroosters in de woonkamer overbodig geworden en heb ik ze aan de binnenzijde geïsoleerd. Maar dit bracht een nieuw probleem met zich mee: bij harde wind merken we regelmatig dat er lucht via de ventilatieventielen naar binnen stroomt in plaats van naar buiten.
Oplossing: Ik heb advies opgevraagd bij een specialist. Via een ecologieforum kreeg ik de suggestie om de ventilatiepijp op het dak een dakpan hoger te plaatsen. Of dat helpt, weet ik nog niet. Een andere optie is om de mechanische ventilatie te vervangen door een WTW-systeem. Ook overweeg ik om de opening aan de windkant van de ventilatiepijp af te plakken, zodat er geen lucht kan terugstromen. Dit zou mogelijk problemen kunnen geven bij ventileren op de hoogste stand, maar dat komt zelden voor.
2. Vocht in de kruipruimte
Uit metingen bleek dat de mechanische ventilatie lucht aanzuigt langs het kruipluik. Omdat er regelmatig water in de kruipruimte staat, is deze lucht veel vochtiger dan buitenlucht. Dit kan ervoor zorgen dat de vochtigheidsgraad in de woning toeneemt. Meer vocht in huis verandert de temperatuurbeleving, waardoor je sneller geneigd bent om de verwarming hoger te zetten.
Toen ik verder onderzocht waar de lucht precies werd aangezogen, ontdekte ik dat ik het vloerrooster, waarin het kruipluik valt, had vastgeschroefd zonder de schroeven te verzinken. Hierdoor sloot de tochtstrip niet goed af en kon er lucht doorheen komen.
Oplossing: Ik heb de schroeven verzonken in het rooster en een nieuwe tochtstrip geplaatst.
3. Was drogen in de badkamer
We hebben al enkele jaren geen wasdroger meer en drogen de was zoveel mogelijk buiten. In vochtige periodes hangen we de was echter vaak binnen in onze levensloopbestendige slaapkamer. Hoewel daar afzuiging aanwezig is, stijgt de luchtvochtigheid tijdens het drogen behoorlijk.
Oplossing: Ik heb twee droogrekken gekocht die over de deuren van de kast in de badkamer kunnen hangen. Nu drogen we de was in een kleinere ruimte, met de afzuigventilator op een hoger vermogen en het ventilatierooster in het raam open.
Lees verder over de warmtebeeldcamera in het huis van Wim:
Blog De energiecoöperatie in Makkum kreeg van de gemeente Súdwest-Fryslân een warmtebeeldcamera ter beschikking. Omdat ik het idee had dat er in mijn woning niets te halen viel (het energieverbruik voor verwarmen is al heel laag: 1.300 kWh stroom omgerekend naar gas 130 m3), heb ik met enige scepsis een rondje eigen woning gedaan. Ik heb alle afzuigventilators in mijn huis op de hoogste stand gezet en heb toen een rondje door de woning gemaakt en alles opgeschreven wat ik tegenkwam. Tot mijn grote verbazing kwam ik best wel veel dingen tegen die wat aandacht verdienen!
Wat ik tegenkwam:
1. 6 graden verschil bij het kozijn
Mijn woning is gebouwd met een houtskelet en steen. De kozijnen staan op het houtskelet en heb ik aan de buitenzijde onzichtbaar afgeplakt met Tescon Vana-tape om de aansluiting luchtdicht te maken. Aan de binnenzijde van het kozijn ligt een houten vensterbank. Op sommige plekken is de vensterbank gekrompen, waardoor er een naad is ontstaan. Precies op die naad is er een temperatuurverschil van 6 graden met het kozijn ernaast. Dit heb ik opgelost door de naad eerst zo goed mogelijk op te vullen met houtvezel en vervolgens de overgang tussen kozijn en vensterbank af te kitten.
2. Niet sluitende rubbers
De rubbers rondom de kozijnen bleken vervuild en verhard. In de sluitkommen (de metalen platen waar het slot in valt) zaten restjes leem, waardoor de ramen niet goed sloten en minder druk uitoefenden op de rubbers—vooral merkbaar bij harde wind. Ook bij de buitendeuren voelde ik temperatuurverschil. Door de sluitkommen anders af te stellen, sluiten zowel de ramen als de deuren nu beter aan op de rubbers.
Bij de tuindeur bleek het rubber helemaal niet tegen de tweede deur aan te komen. Dit ontdekte ik door er een vel papier tussen te steken—er was nergens weerstand. De oplossing heb ik nog niet, daarvoor moet ik naar de timmerfabriek die de kozijnen heeft geleverd.
3. Kou via de dorpel
De deuren in mijn woning hebben aan de onderzijde een dorpel van composietsteen. Deze dorpel steekt aan de buitenkant ongeveer 10 cm uit. De temperatuur op het binnenste deel van de dorpel was aanzienlijk lager dan die van het omringende deel. Ik begrijp nu dat de buitentemperatuur via de dorpel naar binnen wordt geleid. Onze oplossing: een tochtrol die over de dorpel aan de binnenzijde ligt.
4. Spotjes in het plafond
In de keuken, die eindigt in een erker, ontdekte ik een spotje in het plafond met een onverwacht lage temperatuur. Toen ik het spotje verwijderde, voelde ik koude lucht naar binnen komen. Daarom ben ik achter het knieschot op zoek gegaan naar energielekken.
Bij het installeren van de mechanische ventilatie had ik de isolatiematten op de vloer tijdelijk verplaatst, maar ik was vergeten ze weer netjes terug te leggen. Hierdoor was het plafond in de keuken niet overal goed geïsoleerd, wat verklaart waarom de keuken vaak koud aanvoelt bij lage buitentemperaturen. Ook zag ik dat de gaten rondom de ventilatiepijp in het dak en plafond te groot waren, waardoor er lucht naar binnen werd geblazen. Tot slot bleken de naden van de dakplaten niet afgetaped, waardoor bij sterke wind koude lucht via de naden naar binnen werd geblazen.
Lees verder over de warmtebeeldcamera in het huis van Wim:
Heb jij zonnepanelen op je dak, isolatie in je muren of een warmtepomp in huis? Veel mensen willen graag energie besparen, maar weten niet waar ze moeten beginnen. Jouw ervaringen kunnen hen op weg helpen! Door te laten zien wat jij hebt gedaan, breng je andere mensen op goede ideeën en kun je hen helpen met handige tips.
Doe je mee?
Maak een woningprofiel – Deel welke maatregelen jij hebt genomen en waarom. Aanmelden duurt ongeveer een half uur. Bezoekers van de website kunnen jouw woningprofiel bekijken en zien welke keuzes jij hebt gemaakt.
Beantwoord vragen – Af en toe ontvang je een mail met een vraag van geïnteresseerden, bijvoorbeeld over je ervaringen met een warmtepomp of welk installatiebedrijf je hebt gekozen.
Doe mee aan de open dagen – Elk najaar organiseren we open dagen waarbij je, als je dat leuk vindt, bezoekers kunt ontvangen. Zij kunnen jouw woning bekijken, vragen stellen en ervaren hoe comfortabel duurzaam wonen is.
