Skip to main content
Home Woningen Vrijstaande woning – 2017, de Wijk

Vrijstaande woning – 2017, de Wijk

Omschrijving

Vrijstaande gasloze all electric energieplus woning met een negatieve footprint en volledig recyclebaar. Het huis gebruikt inclusief verwarming niet meer dan 4400 kWh terwijl met 39 zonnepanelen rond de 12000 kWh wordt opgewekt. Wilt u een advies op maat voor uw eigen huis of wilt u boek met als titel “Energietransitie voor de calculerende burger”? Stuur een mail naar henkbulder66 at gmail.com

Rondhout eiken gebinten op ecocrete100 poeren;
Schuimbeton vloerfundering van 60 cm dikte;
Wanden van kalkhennep op foamglas;
Dak van 30 cm I-liggers gevuld met thermofloc cellulose;
Homatherm onderdak plaat en formaldehyde vrij plaatmateriaal;
Belgisch hardsteen voor plint, waterslagen, Tricoya voor boegborden en aftimmering overstekken;
Glasgevel van 9 meter met 1,9 meter overstek op het zuiden (zonwering in de zomer en passieve verwarming in de winter);
Accoya kozijnen met tripane glas;
Nebia douche voor 70% besparing op water en energie;
Clage doorstroomverwarmers voor douche en wastafel, quooker voor spoelbak;
E0,5 classificatie plaatmateriaal voor keuken met A+++ apparatuur;
Plasmamade voor recirculatieafzuiging zodat organische stoffen worden afgebroken;
Regenwateropvang via grindbed in ondergrondse tank van 7500 liter;
3 kW shoebox water/water warmtepomp die warmte uit regenwater en de bodem haalt;
vloerverwarming in 3 cm dikke anhydriet gietvloer;
39 PV zonnepanelen.
Lees ook ons verhaal over de uitgangspunten en de uitwerking van ons huis >

Toegepaste maatregelen

Extra informatie

Beschrijving energievoorziening van de woning

hoofdverwarming: warmtepomp die energie uit opgevangen regenwater en uit de bodem haalt
bijverwarming in de badkamer: infrarood spiegel boven wastafel en infrarood paneel in inloopdouche

Hoe is de ventilatie geregeld?

natuurlijk

Adviezen

Voor de 3 kW warmtepomp zijn 3 Mefa schermen voldoende. Het best zet je ze in het grondwater waardoor regeneratie verzekerd is. Ligt het grondwater te diep dan kun je ze het best aan de zuidzijde van de woning ingraven zodat regeneratie door de zon sneller verloopt. Een water/water warmtepomp presteert ’s winters beter dan een luchtwarmtepomp. Zoals hier aangetoond is voor een water/water warmtepomp dus lang niet altijd een dure diepteboring nodig.

Ervaringen

De 3 kW water/water shoebox warmtepomp van Kensa zou oorspronkelijk alleen energie halen uit het regenwater. Door de installateur is echter 90 meter te weinig tyleenslang in de watertank gelegd (60 meter ipv minimaal 150 meter). Daardoor was de retourtemperatuur al snel -8 graden en de aanvoertemperatuur -6 graden, de grenswaarde van de warmtepomp. Dit is opgelost door twee Mefa polypropyleen schermen van in totaal een klein 17 m2 in te graven op 1,2 meter diepte en een verdeler tussen schermen en regenwatertank te plaatsen. De laagste aanvoertemperatuur was deze winter nu -0,5 graden. Bij 0 graden is de COP 3,5, bij -0,5 altijd nog 3,3. Het totale energieverbruik van de warmtepomp ligt op gemiddeld 1290 kWh. Daarmee is het verwarmen van de woning gerealiseerd en het voorverwarmen van het douchewater tot 25 graden.

Beschreven maatregelen

Hout
We hebben bij de bouw van onze woning rondhout eiken gebinten toegepast afkomstig uit twee duurzaam beheerde natuurgebieden in Drenthe. De reden is minimalisering van gebruikt materiaal en minimale transportenergie en minimale bewerkingsenergie. Rondhout is bij dezelfde diameter sterker dan vierkant gezaagd hout. 

Ervaringen

Het aansluiten van dakliggers en afwerkende plaatmaterialen op rondhout heeft heel veel extra uren gekost (lees: hogere kosten met zich meegebracht). Bovendien bevat onbewerkt rondhout alle spinthout en daar is met name de bruine spinthoutkever (lyctus bruneus) verzot op. Deze beestjes maken dezelfde gaatjes als houtworm maar hebben een levernscyclus van slechts 3 maanden tegenover 3 jaar voor de houtworm. Een vrouwtje legt gemiddeld 500 eitjes. Resultaat heel veel beestjes en houtstof. Na drie behandelingen van het hout zijn we nu voor 99,9% verlost van deze beestjes. Als we dit alles van tevoren hadden geweten hadden we vierkant gezaagd eikenhout gebruikt. We hadden ons ingesteld op breedtekrimp (8%) en het werken van het hout. Dat valt eigenlijk wel mee. Met enige regelmaat horen we knallen waaruit kan worden opgemaakt dat het hout inderdaad werkt. Door het werken van het hout zijn er wat scheurtjes ontstaan in de aansluitende materialen. Het krimpen is aanzienlijk minder dan de 8% waarop we gerekend hadden. Er zou geen lengtekrimp zijn. In werkelijkheid is die 0,5%. Op een totale lengte van 15 meter is dat 7,5 cm, iets waarmee geen rekening is gehouden. Het verklaart voor een deel de knallen in het hout.

Kalkhennep
De wanden van de woning zijn 42 cm dik bestaande uit 38 cm kalkhennep met aan weerszijden 2 cm biologische kalkstuc. De wanden van de berging zijn half zo dik. De scheidingswand tussen slaapkamer en badkamer is gemaakt van kalkhennep blokken.
Milieuvriendelijke verf
In de woning is Biosil verf van Keim gebruikt. Dit materiaal bevat geen vluchtige organische stoffen en wordt om die reden ook in ziekenhuizen gebruikt. Daarnaast is er minder dan 5 m2 met krijtverf geschilderd. Dat bevat minimale hoeveelheden VOS. De buitenwanden zijn geschilderd met Soldalan ME van Keim dat de stikstofoxiden in het milieu afkomstig van uitlaatgassen afbreekt.
Dakisolatie binnenkant
Rc 7,5. Het dampopen dak bestaat uit 30 cm hoge houten I-liggers, aan de bovenzijde afgewerkt met een Pavatex isolerende vezelplaat als onderdakplaat, aan de onderzijde afgewerkt met een formaldehydevrije OSB plaat. De 30 cm hoge holle ruimtes zijn gevuld (volgeblazen) met gerecycled krantenpapier (thermofloc cellulose). De I-liggers minimaliseren de koudebruggen in het dak. De OSB plaat is aan de binnenzijde afgewerkt met DuraGyp Comfort gipskartonplaat met activ-air systeem (voorzien van het cradle to cradle certificaat) en gestuukt met Biogesso gips.
Wandisolatie buiten
Wanden van kalkhennep voor vochtregulatie (Rc 5,5) en opname van CO2.

Ervaringen

De Rc waarde is 5,5 maar uit onderzoek op de Universiteit van Bath in UK is gebleken dat deze wand qua isolatie beter presteert dan de isolatiewaarde aangeeft.

Passieve zonwering
Wij hebben een glasgevel van 9 meter op het zuiden. Het dakoverstek op het zuiden is 1,9 meter. Hierdoor wordt de zon ’s zomers volledig buiten de woning gehouden terwijl de zon ’s winters volledig kan binnenkomen. Hierdoor profiteer je maximaal van passieve verwarming in de winter terwijl er ’s zomers niet hoeft te worden gekoeld anders dan door zomernacht ventilatie.

Ervaringen

De zon blijft van 19 april tot 23 augustus buiten de woning. In het vroege voorjaar en in het najaar levert passieve verwarming op een zonnige dag ongeveer een graad temperatuurstijging op. In de winter is dat afhankelijk van de duur van de zonneschijn 2 tot 4 graden. Dat kan betekenen dat we extra moeten ventileren wanneer ’s winters een hele dag de zon schijnt. Het heeft wel tot gevolg dat de warmtepomp minder vaak hoeft te werken. In 2017 werkte de warmtepomp op op 7 november voor het eerst. Dat wisselt van jaar tot jaar afhankelijk van de hoeveelheid zonnige dagen. In 2023 werkte de warmtepomp al op 16 oktober doordat er in het najaar weinig zonnige dagen zijn geweest.

Bouw en isolatie
De glazen pui op het zuiden en alle overige ramen zijn voorzien van tripane glas (U 0,5). De voordeur is een 84 mm dikke geïsoleerde deur. De 2 Velux daklichten zijn voorzien van dubbel glas. De kozijen van ramen en duren zijn van Accoya hout dat 50 jaar gegarandeerd rotvrij is en maar een keer hoeft te worden geschilderd. Alle binnendeuren zijn rolstoel brede schuifdeuren en zijn net als de binnenkozijnen van massief eiken
Vloerisolatie
Vloer van schuimbeton (Rc 6,5). De vloer bestaat uit een 60 cm dikke laag schuimbeton op een 8 cm dikke werkvloer van gerecycled beton (ecocrete100). Daar bovenop een geïsoleerde noppenplaat met vloerverwarming, een 3 cm dikke anhydrietvloer en een leisteen tegelvloer.
Domotica
De thermostaat en daklichten kunnen op afstand worden bediend. Verder zijn domotica en energie management systemen niet nodig en alleen maar onnodig duur.
Energiemonitor
We gebruiken naast de slimme meter de plugwise om ons energieverbruik van de verschillende elektrische apparaten te meten. De twee grootste verbruikers meten we continue. Dat is de warmtepomp (Kensa 3 kW shoebox) en de was/droog combinatie (oeco combi van AEG). 

Ervaringen

Het meten met de plugwise is simpel. We meten met name de grootverbruikers, zoals de warmtepomp, het laden van de elektrische auto en de aparte droger en aparte wasmachine.

Temperatuurregeling per vertrek
We hebben in huis drie zones met een eigen thermostaat. Open woon-, eetkamer en keuken vormen een zone, slaapkamer en halfopen badkamer vormen een tweede zone en werkkamer met hal vormt de derde zone. Elke zone hebben we apart geprogrammeerd met nachtverlaging en in de woonkamer passen we dagverhoging toe. Daarmee bereiken we dat de warmtepomp hoofdzakelijk overdag energie gebruikt. Daarmee maximaliseren we het directe verbruik van zelf opgewekte energie.

Ervaringen

De thermostaat kan al om 20:00 uur op 15 graden. Om 24:00 is de temperatuur dan een paar tienden van een graad gedaald, iets wat niet merkbaar is. Het blijkt dat de temperatuur op een winterdag niet meer dan 1,5 graden daalt en bij extreme kou (-10 graden) maximaal 2 graden. 
In het tweede stookseizoen hebben we nachtverlaging toegepast. Dat leverde maar een besparing van nog geen 30 kWh. In verband met energiemanagement en maximaal gebruik van zelf opgewekte energie passen we nu een ander stookregime toe. ’s Middag om 4 uur wanneer we een wijntje nemen zorgen we dat de binnentemperatuur verhoogd is naar 22 graden. Vanaf het moment dat de zon ondergaat zetten we thermostaat op nachttemperatuur. Daardoor gebruikt hij ’s nachts, wanneer we geen energie opwekken, minder energie. Het directe verbruik van energie gaat daarmee omhoog. Het totale energieverbruik gaat daardoor ook wel wat omhoog. Het gemiddelde energieverbruik van de warmtepomp is over 6 jaar 1290 kWh geweest.

Zonnepanelen (PV)
Met 24 PV zonnepanelen van 275 Wp op het dak op het zuiden met een helling van 30 graden en 15 PV zonnepanelen op het dak op het westen met een helling van 30 graden wekken we jaarlijks rond de 12000 kWh op. Daarmee wekken we dus zo’n 1,04 kWh per Wp op. We leveren zo’n 6600 kWh netto terug. Daarom is een mantelbuis ingegraven om een laadstation te kunnen aansluiten. In de berging wordt op termijn een zoutaccu geplaatst waarin een deel van de surplus opgewekte energie kan worden opgeslagen. Daarmee kan enerzijds worden voorzien in het nachtverbruik van de woning en anderzijds een elektrische auto indien nodig binnen een half uur volledig worden opgeladen.
CO2-sensor (ventilatie)
Wij gebruiken het Netatmo weerstation om temperatuur, vochtigheid, geluidsniveau en CO2 gehalte in huis en temperatuur, vochtigheid en druk buitenshuis te meten. Hiermee kunnen we zorgen dat het binnenmilieu gezond blijft. Inmiddels weten we dat de temperatuur in de woonkamer, eetkamer en keuken nooit boven de 25 graden uitkomt en in de slaapkamer, badkamer en werkkamer nooit boven de 23 graden. Het CO2 gehalte blijft altijd beneden de 900 ppm en ook het vochtgehalte blijft binnen de gezonde grenzen.

Ervaringen

Voor een gezond binnenklimaat moet het CO2 gehalte in huis het liefst beneden 1000 ppm blijven. Door in het slaapvertrek 1 raam gedeeltelijk open te zetten blijft het CO2 gehalte beneden de 1000 ppm. Omdat de kalkhennep wanden CO2 opnemen daalt dat gehalte tot zo’n 500 ppm gedurende de dag. Wanneer we ’s zomers ’s nachts ventileren daalt het gehalte tot 400 ppm om gedurende de dag bij dichte ramen verder te dalen tot 300 ppm. het installeren van een Fresh-r systeem in het slaapvertrek blijkt dus overbodig. In de andere ruimtes blijft het CO2 gehalte lager dan in de slaapkamer dus ook daar zijn geen aanvullende maatregelen nodig.

Regenwater hergebruik
Regenwater van het dak wordt opgevangen in een 7500 liter tank en wordt gebruikt voor douchen, wassen, toiletspoeling, tuinberegening en autowassen. De tuin is voorzien van grind en boomschors waardoor regenwater kan inwateren.

Ervaringen

Om het regenwater ook als energiebron voor de warmtepomp te kunnen gebruiken was er slechts 60 meter tyleenslang in de tank aangebracht (een fout van de adviseur van de leverancier). De aanvoertemperatuur kwam daardoor al snel op -6 graden en de retourtemperatuur op -8 graden. Het vermogen van de warmtepomp wordt bij die temperaturen te klein om het huis te kunnen verwarmen. Contact met Kensa (de producent  van de shoebox warmtepomp) leverde op dat er kW vermogen minimaal 50 meter tyleenslang in water of in de bodem nodig is. We halen nu dus maar 1 kW uit het regenwater en 2 kW uit de bodem met 2 op 1,2 meter ingegraven mefa panelen. In het eerste jaar gebruikten we het regenwater ook voor het vullen van de vijver. Dat blijkt een brug te ver. De 7500 liter blijkt voor een tweepersoons huishouden genoeg om te douchen, te wassen en het toilet te spoelen. Je kunt dan precies 2,5 maand zonder regen overbruggen. De laatste jaren gebruiken daardoor slechts 24 m3 leidingwater.

Buffervat
Voor de vloerverwarming wordt een buffervat van 140 liter gebruikt. Dit buffervat zorgt er voor dat de warmtepomp niet gaat pendelen. Het aantal keren aan- en uitschakelen wordt daardoor beperkts wat de levensduur ten goede komt. De warmtepomp staat ruim 5 maanden per jaar uit wat de levensduur verder verlengt.
Vloerverwarming
De vloerverwarming zit in een 3 cm dikke andrydriet gietvloer. Deze geringe dikte zorgt ervoor dat hij bijna net zo snel reageert als radiatorverwarming.
Waterbesparing overig
In waterzuiveringsinstallaties wordt flink wat energie gebruikt. Door een gescheiden rioolsysteem wordt die hoeveelheid beperkt. Door het gebruik van het regenwaterriool te beperken bereiken we nog meer energiewinst. Door zo min mogelijk leidingwater te gebruiken wordt de footprint nog eens verder beperkt. We vangen regenwater van het dak op in een grindbed dat het water afvoert naar een ondergrondse tank van 7500 liter. De rest van ons perceel is voorzien van een halfverharding (grind) waardoor het regenwater kan inwateren in de bodem. We gebruiken het opgevangen regenwater voor douchen, wasmachine, toiletspoeling en eventueel voor tuinberegening. Alleen bij extreem zware regenval bestaat de kans dat de regenwatertank overstort in het regenwaterriool.
Overig
We zijn omnivoren maar we eten 50% van de dagen vegetarisch. We eten alleen duurzaam gevangen vis en eten zo weinig mogelijk varkensvlees en rundvlees. ’s winters eten we vooral wild. Verder eten we hoofdzakelijk gevogelte zoals eend, kip en klakoen. Rauwe ham gebruiken vaak als vervanger van zout. Kaas zullen we altijd blijven eten. We drinken alleen biologische wijn maximaal 2 glazen per dag.
Geldzaken
Wij hebben meer dan 30 jaar gebankierd bij ASN als duurzame bank. Ze hebben geen kantoren waardoor menselijk contact niet mogelijk is. Ook de digipas wordt op termijn wordt afgeschaft waardoor digitaal bankieren zonder mobiele telefoon onmogelijk wordt. Omdat maar een van ons beiden voldoende computer vaardig is zijn wij sinds mei 2023 overgestapt naar de regiobank die wel een kantoor heeft in ons dorp.
Groene energie
We maximaliseren het directe verbruik van zelf opgewekte energie.
Elektrische auto
De elektrische auto wordt via het stopcontact met een vermogen van 2,1 kW opgeladen met zelf opgewekte energie. Dat betekent ~14 km per uur.

Ervaringen

Het lukt ons om praktisch volledig te rijden op zelf opgewekte energie. Door te laden via het stopcontact als de zonnepanelen voldoende energie opwekken heb je geen laadpaal nodig, belast je het net minimaal en maximaliseer jet het directe verbruik van zelf opgewekte energie. We rijden gemiddeld maar 6000 km per jaar. Voor mensen die aanzienlijk meer rijden is een dergelijke werkwijze wel een uitdaging.

Het rijden met een elektrische auto bevalt ons wel. Omdat we weinig over de snelweg rijden is het wel lastig dat lane-assist voor iedere rit uitgeschakeld moet worden om tegensturen op binnenwegen te voorkomen. Verder hebben ontzettend veel pech met de vele kinderziekte van de ID3 1st edition van Volkswagen. Ook de slechts 2 jaar garantie was ons niet verteld. Er werd geschermd met 6 jaar gratis onderhoud maar dat dekt de gebreken niet.

Inductie fornuis
Voor het koken gebruiken we een inductie kookplaat voorzien van geïntegreerde recirculatie afzuiging met een plasmamade filter dat de kookluchten afbreekt tot waterdamp en CO2.
Zuinige apparaten
De koelkast heeft label A+++.

Ervaringen

De A+++ koel-vries combinatie van Liebherr valt ons tegen in het gebruik. We waren no-frost gewend. Nu moeten we het vriesgedeelte regelmatig ontdooien en de periodes daartussen worden steeds korter. De volgende koel-vriescombinatie wordt vanuit “gemak dient de mens” weer een no-frost versie. Die gebruik wel wat meer energie maar dat hebben we in overvloed.

Zuinige apparaten
De vaatwasser is voorzien van zeoliet voor zuinige droging.
Zuinige apparaten
We hebben een AEG wasmachine met warmtepomp droger aangeschaft die werd geadverteerd als 10% zuiniger dan label A+++. Deze AEG oeco kan ik echter niemand aanbevelen. Alleen de wasmachine werkt naar behoren en als het om garantie gaat geeft AEG niet thuis. We hebben daarom alsnog een aparte warmtepompdroger moeten aanschaffen.

Ervaringen

De was-droogcombinatie van AEG bleek een miskoop van jewelste als gevolg van een ontwerpfout van AEG. De warmtepompdroger ving het stof niet op maar dat bleef in de leidingen zitten waar verder moeilijk was bij te komen. De droger weigerde daarom al na een jaar dienst en na het bezoek van de onderhoudsmonteur van AEG konden we verder fluiten naar enige vorm van compensatie of garantie. Er zat niets anders op dan een aparte Bosch warmtepompdroger aan te schaffen. Die blijkt bovendien veel minder energie te gebruiken.

Zuinige apparaten
De bak/stoomoven heeft label A+. De Quooker heeft label A net als de inductiekookplaat. Rond het huis is ledverlichting toegepast die net als in de hal op een bewegingsmelder werkt om de hoeveelheid energie nog verder te verminderen. De led-TV is label A en de afstandsbediening werkt op zonne-energie. Het douchesysteem bespaart 70% op watergebruik en dus ook op energiegebruik.
Meubels
Meubels zijn deels antiek (hergebruik) en deels van massief hergebruikt hout. Alleen in de slaapkamer is een nieuwe linnenkast van Ikea geplaatst en in de kamer een nieuw bankstel.
Led lampen
In huis zijn alleen ledlampen in gebruik.
Natuurlijke ventilatie
Er is geen mechanische ventilatie toegepast. De wanden zijn ademend en reguleren het vochtgehalte en nemen CO2 op uit het binnenmilieu. Elke ruimte is voorzien van een raam of daklicht dat open kan. Daarmee kan het huis op een natuurlijke manier worden geventileerd als daar behoefte aan bestaat. De twee daklichten kunnen draadloos bestuurd worden en zijn voorzien van accu’s die met de bijbehorende zonnecellen worden opgeladen. Via deze daklichten kan met name in de zomer warmte worden gespuid.

Kenmerken

2017
A++++
Koopwoning
Vrijstaande woning
Plusenergiewoning, Aardgasvrij, Huis met eco-materialen, Houtskeletbouw

Kaart

📍 Het exacte adres wordt niet getoond.


Klik op bovenstaande afbeelding voor een grotere afbeelding.
Bron: Jon van Schilt (17 juni 2017, p. 20). Duurzaamste huis: het kan zonder windenergie. Via Dagblad van het Noorden.