Skip to main content

Van koude school naar prettige gezinswoning

Interview – Robin Wehrens woont met zijn vrouw Joke hun twee kinderen in een oud schoolgebouw uit 1912 in Nieuwlande. Toen de familie er in 2001 kwam wonen, waaide de wind door het huis. Nu woont het comfortabel en is het gasverbruik gehalveerd. Elk jaar wordt er weer een nieuwe stap gezet om de voormalige school verder te verduurzamen. Inmiddels heeft Robin zijn oude baan vaarwel gezegd en is hij zelf energieadviseur geworden. Robin en Joke doen mee aan de Nationale Duurzame Huizen Route die op 2 en 9 november plaatsvindt. Op 9 november stellen zij hun huis open om met hun ervaring en kennis anderen op weg te helpen.

Stap voor Stap verduurzamen

In eerste instantie was het isoleren van de school voor Robin gedreven door de portemonnee. ‘De gas- en elektrarekening was gigantisch’, herinnert hij zich. De eerste stap was het vervangen van alle kozijnen en het glas. Daarna werd het dak geïsoleerd en zijn de deuren vervangen door geïsoleerde deuren en zijn alle kieren gedicht. In 2008 startte Robin met de aanschaf van installaties zoals een zonneboiler en zonnepanelen. Stapje voor stapje veranderde de koude school in een prettige gezinswoning. Een paar jaar later werd er een serre aangebouwd voor meer passieve zonnen-warmte en kwam er een aanbouw met extra zonnepanelen en een warmtepomp die de cv-ketel aanvult. ‘Wij wekken de stroom die wij nodig hebben nu volledig zelf op,’ zegt Robin tevreden.

Robin heeft nog een paar plannen voor de toekomst. Zo wil hij graag de isolatie verbeteren en daarnaast wil hij graag volledig overstappen op de warmtepomp en ook op elektrisch rijden. ‘Genoeg te doen dus’ lacht hij.

5 cm piepschuim is niet voldoende

Toen de familie Wehrens de school kocht was deze al voorzien van 5 cm piepschuim isolatie aan de binnenzijde van de muren. ‘Waar wij ons op verkeken hebben is dat wij dachten dat de wanden voldoende waren geïsoleerd. Maar 5 cm piepschuim is onvoldoende, blijkt nu’ zegt Robin. ‘ik zou anderen die gaan verhuizen de tip mee willen geven: kijk niet alleen of iets is geïsoleerd, maar ook hoe goed het gedaan is. Als je eenmaal geverfd hebt, ga je het niet meer doen,’ weet Robin uit eigen ervaring.

Hak de knoop door

Robin heeft nog meer tips voor anderen die aan de slag willen met hun woning. ‘Je kunt enorm veel blijven uitzoeken, maar als je weet dat je op het goede spoor zit, hak dan de knoop door! Wij hebben alles stap voor stap met ons spaargeld gedaan, nu zijn er aantrekkelijke regelingen en subsidies. Het voordeel daarvan is dat je nu alles in een keer kunt aanpakken. Praktijkvoorbeelden kunnen goed helpen bij het maken van een plan van aanpak. Dus kom vooral bij ons kijken!’, nodigt Robin uit.

Onze zoon is om

De zoon van Robin en Joke heeft nu een elektrische brommer. ‘In het begin wilde hij hem niet eens uitproberen’, herinnert Robin zich. ‘Hij vond het maar niets.’ Na een proefrit was hij om: De elektrische brommer rijdt veel sneller dan de brommers op benzine. ‘Leuk dat we dat stukje op onze kinderen over kunnen brengen.’


Terug naar de ervaringsverhalen >
Naar de woning van Robin & Joke >

Schoolmeesterswoning in Skingen volledig duurzaam

Interview – Op een druilerige herfstdag bezichtigden Andries en Hanna Idzerda een oude schoolmeesterswoning, in het Friese dorpje Skingen. Het was een vervallen pand, dat flink opgeknapt moest worden. Maar Andries en Hanna waren op slag verliefd en besloten de uitdaging aan te gaan. Nu, bijna 7 jaar later, is de woning in zijn oude staat teruggebracht en voorzien van duurzame technieken. Via de Nationale Duurzame Huizen Route delen ze hun verhaal.

Toen Andries (37 jaar) en Hanna (33 jaar) de woning kochten, moest deze volledig gestript worden en alle elektra opnieuw aangelegd. Met hulp van vrienden en familie konden ze de uitvoering in eigen beheer houden. “Hanna is vooral van de inrichting en styling, de uitvoering van de techniek ligt bij mij”, vertelt Andries. Bij zijn eerste baan als monteur kwam Andries in aanraking met energiebesparende en duurzame installaties. Inmiddels biedt zijn werkgever duurzame totaaloplossingen voor de woningbouw en woningcorporaties. Die kennis heeft Andries ook toegepast in zijn eigen woning.

Kou door de muren
“We zijn begonnen met het isoleren van de binnenzijde van de woning – het dak, de muren en de vloeren”, begint Andries. “Er ligt schuimbeton met vloerverwarming onder de vloer. In de voorkamer zijn isolatiechips aangebracht, deze moeten er op termijn uit om hier ook vloerverwarming te kunnen plaatsen.” Na twee winters volgde een nieuwe stap: “De kou trok door de muren, dus de buitengevel is opnieuw gevoegd en geïmpregneerd. Ook het glas is vervangen en er zijn nieuwe kozijnen en een nieuwe voordeur geplaatst”, somt Andries op. Naast deze isolerende en energiebesparende maatregelen is er aan de achterzijde van de woning een aanbouw gekomen, wat de badkamer en bijkeuken een stuk groter maakt.  

De vloerverwarming draait op de lucht/water-warmtepomp. “Uit een meting is gebleken dat de warmtepomp nog beter draait dan de verwachting was”, vertelt Andries. Warm tapwater komt van de zonneboiler. De zonnepanelen op het dak leveren een gedeelte van de benodigde stroom. “In de toekomst hoop ik nog een aantal extra zonnepanelen op het hok in de tuin te plaatsen, maar volledig zelfvoorzienend gaan wij niet worden”, concludeert Andries. Het buffervat, warmwaterboiler en de besturing voor de warmtepomp zijn geplaatst in een technische ruimte. “Voor mij is die ruimte het pareltje in huis”, zegt hij trots. “In de toekomst wil ik de WTW unit die op zolder staat hier ook naar toe verplaatsen.”

Vraag de oren van de kop
Het oude schoolgebouw naast het woonhuis is nu een dorpshuis geworden. Hier worden veel activiteiten georganiseerd. “Inwoners uit de omliggende dorpen zijn zeer actief, ook op het gebied van duurzaamheid”, vertelt Andries. Hij is voorstander van het ontmoeten, overleggen en discussiëren met elkaar over duurzame maatregelen. “Op internet vind je veel informatie, maar door met elkaar te sparren ontdek je nieuwe manieren.”

Bezoek een woning
Zijn tip is dan ook: “Ga op bezoek bij een woning via de Duurzame Huizen Route en vraag de bewoners de oren van de kop. Elk stapje dat je zet is waardevol, dus ga vooral aan de slag in je eigen woning en leer van anderen. Goede leermeesters zijn goud waard. Daarnaast schrikken de kosten veel mensen af, maar mijn ervaring is dat er meer subsidies en regelingen zijn dan je denkt.”

Andries en Hanna zijn bijna klaar en willen met hun kinderen van 2 en 5 jaar gaan genieten van het huis. Ze vertellen je graag over hun aanpak en delen kennis, ervaringen en tips.


Terug naar de ervaringsverhalen >
Naar de woning van Andries & Hanna >

Op bezoek bij de geïsoleerde woning van familie Visser

Video – De Nationale Duurzame Huizen Route ging op bezoek bij Meinte in Ryptsjerk. Hij heeft zijn huis voor de helft zuiniger in energie kunnen maken door middel van grondige isolatie, een warmtepomp, WTW-installatie en zonnepanelen. “Door de isolatiemaatregelen hebben we een reductie in energieverbruik bereikt van ruim 50 procent.”
 

Terug naar ervaringsverhalen >
Bekijk de woning van Meinte >

Zelf doen met tweedehands materiaal

Interview – Martijn den Heijer weet uit ervaring hoe je een woning in stappen duurzamer maakt. Zijn huis in Hellevoetsluis maakte hij in de afgelopen acht jaar aardgasvrij. Maar daarmee stopt het niet, anno 2019 staat een betere isolatie op de planning. Met een passie voor techniek is Martijn er voor in de wieg gelegd om veel maatregelen zelf te realiseren. Hij vertelt graag zijn ervaringen uit de eerste hand om anderen verder te brengen. Daarom heeft hij zijn woning als voorbeeld aangemeld op de website van de Nationale Duurzame Huizen Route.

Als eerste legde Martijn zonnepanelen op het dak van zijn hoekwoning. Hij was aanvankelijk niet van plan om zijn huis aan te pakken. “Maar ik had mijn hele dak vol gelegd en had toen zo’n overschot aan stroom dat ik dacht: hier moet ik meer gebruik van maken”, vertelt Martijn. Vanaf dat moment begon hij te werken naar het doel ‘aardgasvrij’.

Tweedehands

“Het is voor mij een hobby geworden om uit te zoeken hoe ik mijn woning duurzamer kan maken”, vertelt Martijn. “Ik houd van experimenteren en vind het leuk.” Wie in de woning rondloopt moet zich niet verbazen dat sommige installaties tweedehands zijn aangeschaft. Aan de achterzijde onder het raam hangt een grote convector radiator – eentje met een dubbele wisselaar. “Die dingen zijn duur, maar die heb ik dus tweedehands gekocht. Ook heb ik drie jaar op een keramische kookplaat gekookt – vijftig euro via Marktplaats. Het was een goedkope tussenoplossing, want ja: ik wilde van het gas af. Intussen kook ik op inductie, dat vind ik stukken fijner!”

De eerste aanschaf na de zonnepanelen betrof een lucht/lucht warmtepomp, oftewel een airco. Een simpele stap om vlot het gasverbruik te verminderen. Hij hing in de woonkamer. “Daar was het echter te koel vanwege slechte isolatie, waardoor de capaciteit van de airco eigenlijk iets te laag was – ondanks dat de kamer voldeed aan de aangeven hoeveelheid kuub”, verklaart Martijn. Rond die tijd isoleerde hij de vloer met thermoskussens wat het comfort verbeterde. Ook verving hij de airco door een grotere; de oude verhuisde naar de slaapkamer. “Dat is écht heerlijk”, vertelt Martijn genietend. “In de zomer is het lekker koel en in de winter aangenaam warm.” Tijdens de ‘airco-periode’ schafte Martijn ook een 50 liter elektrische boiler aan om het gasverbruik nog verder te drukken en zijn stroomproductie optimaal te benutten. De al aanwezige cv-ketel gebruikte hij als naverwarmer van de boiler voor hogere temperaturen, maar verving hij later door een pelletkachel. “Die kocht ik via E-bay en kwam uit Italië.”

Lucht/water warmtepomp

Op de vraag waarom hij begon met een airco licht hij toe: “Die techniek is helemaal uitontwikkeld, ze bestaan al een tijd en hebben een hoog rendement.” De negatieve ervaringen met een airco ontkent hij echter niet: “In winter bevriest de buitenunit wel eens. Dan zet het apparaat zijn energie in om die te verwarmen en dat merk je binnen. Ook is het lastig per ruimte te verwarmen.” Om deze redenen besloot Martijn na enkele jaren de airco te vervangen voor een lucht/water warmtepomp en deze aan te sluiten op bestaande radiatoren, aangevuld met een boiler van 200 liter. “Toch liep ik ook hier tegen slechte isolatie aan, omdat je je woning met zo koud mogelijk water probeert te verwarmen. Toen kwam die convector verwarming. Die is helemaal koper en aluminium en een lage temperatuur verwarming. Nu verwarm ik met 30 graden water. Ik ga er nog één aanschaffen.”

Het is duidelijk dat Martijn zijn opgewekte stroom optimaal benut. Ook de aanwezige domotica en thuisaccu dragen daaraan bij. Voorheen was zijn energierekening rond de 140 euro per maand, maar inmiddels is die al drie jaar 0 euro. Daarover zegt hij: “Eerlijk gezegd kies ik vooral voor duurzaamheid vanuit financieel oogpunt.” 

In de toekomst wil Martijn nog meer isoleren. In zijn doorzonwoning kan hij onder andere met isolatieglas winst behalen. Ook dakisolatie en een verbetering van de schil staan op de planning. Hoewel hij er zelf niet mee begon, adviseert hij anderen eerst te isoleren: “Je comfort gaat daardoor flink omhoog. Dat is het belangrijkst, daar ben ik wel achter gekomen de laatste jaren. Daarnaast verdien je het snel terug.”
 

Terug naar de ervaringsverhalen >
Naar de woning van Martijn >

Woning uit 1928 stap voor stap van het aardgas af

Interview – Jan Kamerbeek woont al ruim 41 jaar in Hillegom. Door de jaren heen heeft hij zijn woning gerenoveerd en gemoderniseerd. Sinds een jaar is de woning uit 1928 aardgasvrij en Jan vertelt graag over de keuzes die hij heeft gemaakt om tot dit resultaat te komen.
Jan Kamerbeek doet mee aan de Nationale Duurzame Huizen Route die plaatsvindt op 2 en 9 november. Honderden huiseigenaren stellen die dagen hun woning open om anderen op weg te helpen met hun ervaring. De woning van Jan is te bezoeken op 2 november.

Jan heeft vooral gekeken op welke manier je zonder grootse verbouwingen je woning kan verduurzamen. Ruim 20 jaar geleden is eerst de badkamer toekomstbestendig gemaakt.  Vervolgens heeft Jan steeds een deel van de woning aangepakt. In 2011 zijn zonnepanelen geplaatst. De terugverdientijd zou 10 jaar zijn, maar in de praktijk bleek dit slechts 8 jaar dankzij de vele mooie zomers.
“Op een gegeven moment kom je op een leeftijd dat je overweegt om de woning te verkopen. Uiteindelijk heb ik besloten om hier te blijven” vertelt Jan. “Ik woon midden in het dorp en ik heb alles om de hoek.” Nadat dit besluit gevallen was, ging hij aan de slag om zijn woning verder te verduurzamen. Hij kon de hypotheek iets ophogen en daarmee maatregelen financieren.

Officieel aardgasvrij

Toen de cv-ketel aan vervanging toe was, is Jan om zich heen gaan kijken naar een vervanger. Zomaar een nieuwe gasketel vond hij geen optie en een warmtepomp technisch nog niet haalbaar. Zo bleef de pelletkachel over. Deze kwam in de woonkamer, op de plek waar eerst een houtkachel stond. Hij werd aangesloten op de leidingen en radiatoren die eerder aan de cv gekoppeld waren.
Jan geeft aan dat je qua ‘luxe’ wel een stapje terug doet door je huis te verwarmen met een pelletkachel. “Je moet hem zelf vullen, net als de kolenkachel vroeger bij moeder thuis, en het geeft iets geluid. Ook heb je wat ruimte nodig voor pelletopslag. Maar je krijgt er een gezellig vlammetje voor terug.” Voor het tapwater installeerde hij een elektrische boiler. De gaskookplaat verving hij door een inductiekookplaat. Zo werd de woning officieel aardgasvrij. Jan is best trots op zijn maandelijkse energierekening die verlaagd is van 185 naar 35 euro. “Daar komen nog wel de kosten  voor de pelletkorrels bij. Maar ook dan is mijn energierekening een stuk lager dan voorheen.”

Terug naar de ervaringsverhalen >
Naar de woning van Jan >

Van postzegel naar ruimte en duurzaamheid

Interview – Zeger en Annemieke Zeilemaker zijn nu zo’n 15 jaar de trotse huiseigenaren van hun vrijstaande woning in Gieten. Voorheen woonden zij in de stad Groningen, in een nette rijtjeswoning met een tuintje, of zoals Zeger het noemt: ‘een postzegelwoning’. In 2004 verhuisden ze naar Gieten, waar zij nu niet alleen genieten van meer ruimte, maar ook van hun compleet verduurzaamde woning. De familie Zeilemaker doet dit jaar mee met de Nationale Duurzame Huizen Route die plaatsvindt op 2 en 9 november. Net als honderden andere huiseigenaren in heel Nederland stellen zij hun huis open en delen tips en ervaringen.

Na aankoop werkten Zeger en Annemieke eerst het achterstallig onderhoud van hun woning weg. Toen zetten zij al de eerste stappen op weg naar duurzaam wonen. Maar pas jaren later, in 2017, ging het stel aan de slag met een rigoureus plan. De aanleiding was vooral praktisch van aard. “Onze cv-ketel was oud en aan vervanging toe. Hierdoor kwamen wij voor de keuze te staan om te investeren in een nieuwe cv-ketel of om het groter aan te pakken”, vertelt Zeger. Vrienden hadden vanwege hun eigen bouwplannen veel uitzoekwerk gedaan naar andere opties voor gas. Dat voorwerk kwam voor Annemieke en Zeger goed van pas. Zo kwamen ze uit bij een bedrijf dat warmtepompen levert met veel kennis van zaken.

Zonnepannen en aardgasvrij wonen

“Het is niet alleen belangrijk om te weten welke stappen je gaat zetten, maar ook welke partijen je hiervoor nodig hebt en hoeveel tijd je hiervoor moet uittrekken. Je kunt er heel druk mee zijn”, lacht Zeger.

In 2017 is de woning eerst voorzien van een nieuw geïsoleerd dak. Op het eerste oog lijkt er niets bijzonders, maar voorbijgangers beter kijken, zien ze dat de woning bijzondere dakpannen heeft. Op de zuidkant van het dak zijn zonnepannen aangebracht. Dit zijn dakpannen met zonnecellen, die net als zonnepanelen energie opleveren. Aan de andere zijde van het dak zijn ‘normale’ dakpannen met dezelfde kleur en vorm geplaatst. De keuze voor zonnepannen in plaats van zonnepanelen was voor Zeger vanzelfsprekend. “Zonnepanelen zijn duidelijk aanwezig, je ziet ze direct op het dak liggen. Zonnepannen gaan daarentegen mooi op in het dak en lijken sprekend op gewone dakpannen. Dit maakt onze woning niet alleen duurzamer, maar ook mooi afgewerkt.”

De vervolgstap was koken op inductie om het gebruik van aardgas te verminderen. Nog geen jaar later, in de zomer van 2018, is de woning aardgasvrij gemaakt. De complete benedenverdieping is vernieuwd, waarbij alle radiatoren zijn verwijderd, alle nutsvoorzieningen verplaatst naar één verzamelpunt, de vloer is geïsoleerd en vloerverwarming aangelegd. Omdat de woning oorspronkelijk op zand was gebouwd moest de grond eerst 50 cm worden uitgegraven. Daarnaast is de cv-ketel vervangen door een warmtepomp met bodembron. Tijdens de renovatie was de woning onbewoonbaar, waardoor het stel de gehele zomer van 2018 in de schuur verbleef. Als laatste stap is begin 2019 ook het dak van de schuur vervangen met zonnepannen.  

Alles is verlopen volgens plan, toch?

Zoals Zeger vertelt over de renovatie lijkt alles soepel te zijn verlopen. “We hadden geluk met het weer tijdens de renovatie. Zo kon onder andere de betonnen vloer mooi drogen.” Daarnaast is de goede voorbereiding een hoofdreden geweest voor het voorspoedige verloop van de renovatie. Toch kwamen ook Zeger en Annemieke onverwachte zaken tegen waarop zij creatief moesten inspelen. Ondanks dat ze in het bezit waren van alle oude bouwtekeningen kwam bij het uitgraven van de begane grond een oude mesttank tevoorschijn. Ook moesten uiteindelijk de waterleidingen anders worden gelegd dan in eerste instantie het idee was. “Het is goed om rekening te houden met onvoorziene omstandigheden, die houd je altijd.” Een andere tip die Zeger graag nog wil geven: “Begin al lang van tevoren met plannen. Goed nadenken; wanneer kan de ene partij aan de slag en wanneer de andere? Probeer vooral in makkelijke stappen te denken hoe je je woning kan verduurzamen en wat je daarvoor nodig hebt. Of ga met een bedrijf waar je vertrouwen in hebt in gesprek om alles door te spreken.” Daarnaast raden Annemieke en Zeger aan om ook vooral bij anderen te informeren naar ervaringen en adviezen. Hoe hebben zij het gedaan?”

Terug naar de ervaringsverhalen >
Naar de woning van Zeger & Annemieke >

De planeet is mijn woonplaats, daar ben ik zuinig op!

Interview – “De planeet is mijn woonplaats, daar ben ik zuinig op”, zegt Jaap Visser, eigenaar van een hoekwoning uit 1905 in Leeuwarden. Om die reden pakte hij zijn huis aan om die te verduurzamen. Hij is van het gas af, wekt zijn elektriciteit op met zonnepanelen en gebruikt regenwater voor het toilet en het spoelen van de vaat. Via de Nationale Duurzame Huizen Route deelt hij zijn ervaring met anderen.

Toen Jaap Visser in 2014 na het overlijden van zijn moeder het ouderlijk huis kon overkopen, deed hij dat graag. Zijn toenmalige woning was ook fijn, maar het grote stuk grond achter het huis waar hij als kind zelf ook gewoond heeft, lokte hem.

“Mijn ouders woonden er gewoon, maar ik heb er na de aankoop wel mijn eigen stempel op gedrukt”, vertelt Jaap. Behalve het energieneutraal maken van de woning, toverde hij ook de tuin om van tegeltuin tot fruit- en kruidenparadijs. Er zijn nu appel-, peren- en pruimenbomen, allerlei kruiden en meerdere vijvers. “Ik heb kikkers en salamanders in de tuin. Die biodiversiteit is prachtig en ik geniet ervan mijn eigen fruit te plukken”, vindt Visser.

Hoewel hij zich druk maakt om het klimaat, is de tuininrichting daar geen direct gevolg van. “Ik houd gewoon van groen.” Maar hij ziet de voordelen er wel van in: “Een boom staat me niet in de weg, hij neemt CO2 op en geeft er vruchten en groen voor terug. Drie vliegen in een klap.”

Subsidie
Direct na de verhuizing in 2014 kocht Visser zijn eerste zonnepanelen. Het plan was om daarna elke drie jaar iets te doen, totdat alles klaar was. Zodat hij tussendoor tijd had om te sparen. Maar toen kwam er een subsidie vrij waar hij gebruik van kon maken. “Toen heb ik alles maar in één keer gedaan. Nu ben ik klaar.”

Stap één was het isoleren van gevel, vloer en dak. De vloer is geïsoleerd met schuimbeton, “een soort vloeibaar spul waar de buisjes van de vloerverwarming tussen komen. Op de gevel zitten piepschuimachtige platen en op het dak heb ik in feite gewoon wat extra lagen erop geplaatst. Het is niet zo moeilijk”, zegt de Leeuwarder relativerend.

Vervolgens kwam de luchtwarmtepomp en kon de gasmeter eruit. Daarnaast heeft Jaap systemen voor het gebruik van regenwater. De toilet spoelt hij ermee, de wasmachine draait erop en zolang er genoeg regenwater is gebruikt hij dit ook voor het spoelen van de vaat. “Ik hoorde van het waterbedrijf: ‘Hé er klopt iets niet aan uw meterstand.’ Jawel hoor, het werkt perfect. En nu zeggen ze zelf dat we zuinig moeten zijn.”

Later kocht Jaap nog vijf zonnepanelen bij, die per stuk meer opleveren dan de eerste. Maar vervangen doet hij de oude niet. “Ik produceer al 4 jaar meer dan nodig, dus waarom zou ik?”

Dweilen met de kraan open
Wasmachine, koelkast en tv maakten plaats voor kleinere varianten. Vanuit energie-oogpunt, maar ook omdat hij het mooier vindt. “Anders staat er zo’n lompe tv-bak in de huiskamer. Een kleintje werkt wat mij betreft net zo goed, maar mensen moeten hier zelf hun keuze in maken. Alleen al die airco’s tegenwoordig, dat is dweilen met de kraan open. Het wordt warmer, mensen kopen airco’s en gebruiken energie, dus wordt het nog warmer.”

Jaap houdt ook in zijn levensstijl rekening met duurzaamheid. Zo koopt hij alleen nieuwe spullen als hij dat écht nodig heeft en koopt hij bos via zijn energiebedrijf als compensatie voor zijn auto. Een elektrische auto staat nog op de wensenlijst. Ook wil hij zijn zwembad met chloor vervangen door een natuurzwemvijver. “En mijn uiteindelijke droom is om zelfvoorzienend te zijn. Maar of dat nog gaat lukken in mijn leven, weet ik niet. Ik volg de ontwikkelingen over energieopslag met bijvoorbeeld een zoutaccu goed.”

Tips
Laat je goed informeren, is het advies van Jaap. “Google, forums, Facebook, overal kun je wat informatie vinden. Ook de energiecoöperatie is een goede bron. En kijk ook naar de subsidiemogelijkheden. Het is een dure hobby, dus als je nog wat poen kunt krijgen is dat mooi meegenomen.”

Terug naar de ervaringsverhalen >
Naar de woning van Jaap Visser >
Bekijk de pagina van provincie Fryslân >

Verduurzaam je huis én je tuin

Interview – Door een nieuwsbericht over subsidie op zonneboilers en zonnepanelen begon Godfried Westen zich in 2009 te verdiepen in duurzaam wonen. Dat gaat bij hem verder dan het huis, want ook de tuin krijgt voldoende aandacht. In het dagelijkse leven zet hij zich in via de lokale energiecoöperatie om zijn omgeving bewust te maken op energiegebied. Samen met zijn vrouw betrekt hij een twee-onder-een-kap woning in Bovensmilde. Het huis is toonaangevend voor een laagdrempelige wijze van verduurzamen. Tijdens de Nationale Duurzame Huizen Route op 2 en 9 november zijn er in heel Nederland weer honderden woningen te bezoeken. Het huis van Godfried is te bezoeken op 9 november.

Wie met Godfried spreekt, zal het niet ontgaan dat hij van de natuur houdt. “Ik heb een wilde tuin. Wat daar aan insecten voorkomt… dat is ongelooflijk”, vertelt hij. “Er staan veel heemplanten, die van nature in dit gebied voorkomen. Daarnaast heb ik ook drie regentonnen, maar ik zet er graag nog een paar bij.” Hij vindt duurzaamheid in de tuin minstens zo belangrijk als in huis: “Wat mij betreft zetten ze in het bouwvoorschrift dat je maximaal 15 tot 20 procent van de tuin mag verstenen.” Godfried legt uit dat het om een manier van denken gaat: “Wij hebben altijd zoveel mussen en merels in de tuin. Ook mieren laten we hun gang gaan, die zijn blijkbaar een belangrijke bron van eiwitten voor merels en mussen. Tja… soms verzakt er wel eens een tegeltje, maar wat maakt mij dat uit. We moeten er anders mee leren omgaan.”

In 2006 is echtpaar Westen in de woning in Bovensmilde komen wonen. Toen waren er beperkte duurzame toepassingen aanwezig. “In 1989 gold het bouwvoorschrift al, maar blijkbaar hadden ze zich daar niet goed aan gehouden”, verklaart Godfried. Als eerste schaften ze een zonneboiler en zes zonnepanelen aan, onder andere vanwege een aantrekkelijke subsidie. “Eigenlijk hadden we meteen twaalf zonnepanelen moeten installeren, want we moesten uitbreiden, waardoor de installatiekosten dubbel waren”, blikt Godfried terug. Naar aanleiding van berichtgeving over aardgasvrij wonen besloten ze later om ook hun gaskookplaat in te wisselen voor een inductie variant en een elektrische boiler in huis te halen.

Infraroodverwarming
In de studeerkamer van Godfried hangt het enige infraroodpaneel in huis. “De woonkamer ligt op het zuiden en daar zit de thermosstaat. ’s Winters wordt het daar vrij snel warm. Mijn studeerkamer ligt echter op het noorden en dan wordt het koud, omdat de verwarming afslaat. Met het paneel kan ik goed bij-verwarmen.”

Om de energievraag te beperken is er vloer-, bodem- en spouwmuurisolatie toegepast. “Er zat bijna niets in de spouwmuur. Toen hebben we er van die balletjes in laten spuiten. Maar daar zijn we niet zo blij mee, want ik kom ze steeds weer tegen in de tuin”, beschrijft Godfried. “Daarnaast merk ik er niet zo veel van op mijn gasrekening.”

Het dubbel glas in de woning hebben ze zo gelaten en ook lieten het dak onaangeroerd. “Dat is vrij goed gedaan tijdens de bouw; daarnaast verblijven we niet op zolder.” Om de laatste stap te zetten en het huis volledig aardgasvrij te maken, denkt Godfried na over een warmtepomp. “Maar ik wacht de ontwikkelingen nog even af”, besluit hij.

Verschillende verhalen
Het echtpaar Westen heeft bijna alle duurzame maatregelen door bedrijven laten uitvoeren. “Ik heb de kennis zelf niet in huis en heb mij via internet verdiept. Destijds was in onze omgeving niemand hier echt in geïnteresseerd.” Wel merkt Godfried dat het lastig is voor bedrijven om met huiseigenaren mee te denken. Zo waren er vijf installateurs die een ander verhaal over de zonneboiler vertelde. “De prijzen verschilden zonder reden erg van elkaar”, vertelt hij. “Uiteindelijk ben ik er uitgekomen.”

Qua besparing komt echtpaar Westen op zo’n 1000 m3 gas per jaar, 500 m3 minder dan voorheen. Godfried vindt energie die je niet gebruikt de beste besparing. “Daarom adviseer ik anderen te beginnen met besparen. Ga voor het laaghangende fruit. Koop ledverlichting, ontlucht je radiator, zet de temperatuur van je cv ketel lager en doe de gordijnen dicht in de winter.” Godfried is voorzitter van energiecoöperatie Duurzaam Bovensmilde. Deze coöperatie is ook aangesloten bij de coöperatieve leverancier Energie VanOns. “We willen mensen helpen goede keuzes te maken en te begeleiden in dit traject. Ook ondersteunen we lokale, duurzame initiatieven en opwekprojecten”, vertelt Godfried.

Terug naar de ervaringsverhalen >
Naar de woning van Godfried >
Bekijk de pagina van Drenthe>

Wonen in jaren 50 hoekwoning met een aanbouw van strobalen

Interview – David en Jeanine Stomph hebben hun jaren 50 hoekwoning in Alkmaar in een half jaar tijd helemaal naar hun zin verbouwd en grondig geïsoleerd. Alle vloeren waren eruit en de aanbouw is opnieuw van geperste strobalen opgebouwd. De energierekening van de vorige bewoners bedroeg 270 euro. David en Jeanine betalen nu 118 euro, terwijl ze er met z’n vijven wonen. Tijdens de Nationale Duurzame Huizen Route op 2 en 9 november geven zij graag uitleg over hun duurzame huis en stellen zij hun woning open voor bezoekers.

In de zomer van 2017 kochten David en Jeanine een jaren 50 hoekwoning voor hun gezin. Vol enthousiasme gingen zij aan de slag met verbouwen. Ze stripten de woning helemaal en sloopten de oude aanbouw. De vloer werd goed geïsoleerd en voorzien van vloerverwarming met speciaal lamelparket dat de warmte van de vloerverwarming doorlaat.

Bouwen met stro
David besloot om voor hun aanbouw geen traditionele bouwmaterialen te kiezen. In plaats daarvan kozen ze voor geperste strobalen met een afwerking van leem. “Strobalen zijn een afvalproduct en kosten geen drol”, legt David uit “En de muren hebben hiermee een isolatiewaarde van 4,8, dat is gelijk aan de huidige nieuwbouwwoningen.” Het was wel bewerkelijk om het stro te persen. “En wij komen bij het stofzuigen nu nog steeds soms een strohalm tegen”, lacht hij. De nieuwe kozijnen in de aanbouw zijn van Vilam hout en isoleren zo goed dat ze goedgekeurd zijn voor passiefbouw, een Duits keurmerk. “Zelfs als het vriest hoeft de verwarming in de aanbouw bijna niet aan. Het is er altijd heel behaaglijk. Dat valt ook mensen op die bij ons op bezoek komen”, merkt David op.

Van het oude gedeelte van het huis zijn de spouwmuren geïsoleerd. Dat hebben David en Jeanine samen met de buren gedaan. “Ik ben in februari, toen het heel koud was, een blokje om van deur tot deur gegaan en heb gevraagd wie er mee wilde doen met isoleren. Het bleek dat een groot aantal buren al geïsoleerd hadden, maar wij hebben uiteindelijk toch nog met zes huizen samen de isolatie ingekocht”, vertelt David.

Goede arbeidsomstandigheden
Beneden is de woning naar wens, maar er zijn nog plannen om de zolder uit te bouwen en het dak daarbij te isoleren. De vergunning voor een nokverhoging is inmiddels bij de gemeente aangevraagd. “Op zolder reserveren wij ruimte voor een boilervat van de warmtepomp die wij in de toekomst aan willen schaffen”, vertelt David. Op dit moment wordt de woning nog verwarmd met een cv-ketel. Wel kon de watertemperatuur alvast verlaagd worden naar 50 graden, door de isolatie. “Als wij voor een warmtepomp gaan wil ik ook zonnepanelen aanschaffen,” zegt David, “maar ik moet nog op zoek naar een merk dat panelen onder goede arbeidsomstandigheden en op een milieuvriendelijk manier produceert.”

David en Jeanine kiezen voor een duurzame levensstijl en kopen bewust. Zo letten ze er bij het kopen van isolatiemateriaal op of dit ook ecologisch kan en hoeveel energie het heeft gekost het materiaal te produceren en transporteren. “Naast scoren glas- en steenwol hier best goed op”, concludeert David.

Allerbeste investering
Het gezin is blij met de comfortabele woning en koken op inductie, maar waar David het meest enthousiast over is, is de buis die hij onder de douche in de muur heeft ingebouwd: Een douchwarmteterugwinning. “Het warme water dat door het doucheputje wegstroomt verwarmt het nieuwe koude water voor. 74 procent van de warmte wordt zo teruggewonnen. Dat is de allerbeste investering die wij in huis gedaan hebben. Dit zou je moeten verplichten voor nieuwbouwhuizen!” vindt David. “En ik zeur nu nooit meer als iemand 15 minuten lang doucht.’

Relaxt wonen
Op de vraag waarom zij de verbouwing zo rigoureus en duurzaam hebben aangepakt is Davids reactie: “Zo zijn wij. Mijn oma heeft twee oorlogen meegemaakt en ons via haar kinderen geleerd de lucifers twee kanten op te gebruiken en onze sokken te stoppen in plaats van weg te gooien. Niet dat we dat ook allemaal echt doen want ik voel me niet schuldig. Ik hou van efficiëntie. Stoken voor de buitenlucht, daar kan ik niet tegen.”

David vindt het verbazingwekkend dat veel mensen niet eens weten wat zij maandelijks aan energie uitgeven. “Als ik vrienden en kennissen help met verbouwen, adviseer ik hen en probeer ik ze aan te steken met mijn enthousiasme.” Maar soms schrikt hij ook van hun reacties: “Een vriend van mij was een nieuwe uitbouw met 4 cm spouw aan het bouwen. Toen ik zei dat hij dat dikker moest maken en goed moest isoleren omdat hij er nu alleen maar piepschuim in had gedaan antwoorde hij met: “Er hangt hier toch een radiator.”

David en zijn gezin gaan gewoon door met isoleren: “Het fijne comfort valt het meest op. Als ik soms in andere huizen kom, denk ik vaak: Het is hier een beetje vochtig of kil. Dat heb ik thuis niet. Hier wonen we met z’n vijven gewoon heel relaxt.”

Terug naar de ervaringsverhalen >
Naar de woning van David >
Bekijk de pagina van Alkmaar>

Wim & Saskia bouwen hun ecologische droomhuis in Makkum

Interview – Toen Wim Canton zijn vriendin Saskia Oelmeijer leerde kennen, woonde hij nog in Limburg. In het verleden heeft hij tweemaal een eigen huis gebouwd op de traditionele manier. Via Saskia leerde hij bewuster te leven. Zodoende ontstond het idee om samen een ecologische woning te bouwen. Op zoek naar een mooie, betaalbare plek om dit plan te realiseren, streken ze neer aan de andere kant van het land, in Makkum. Ze vertellen graag hun verhaal via de Nationale Duurzame Huizen Route.

Een ontdekkingstocht
Na het kiezen van een geschikte plek, startte een periode van onderzoek en uitzoekwerk. Wim maakte een maquette van hun droomhuis, ze voerden gesprekken en reisden door Nederland om informatie op te vragen. Via de Duurzame Huizen Route bekeken ze een strowoning in Veghel om ideeën op te doen. Ze werden enthousiast van het verhaal dat deze bewoners vertelden. Ook bezochten ze de bouwbeurs, waar voldoende informatie te vinden is over duurzaam bouwen. “Wanneer je biobased wilt bouwen, moet je goed nadenken hoe je dit gaat aanpakken en met wie je gaat samenwerken. In aannemersland is nog weinig bekend over de toepassing van biobased materialen,” vertelt Wim.  Het liefst hadden Wim en Saskia gekozen voor een geheel houten huis, die ruimte bood het beeld- en kwaliteitsplan echter niet. Uiteindelijk kozen Wim en Saskia een ontwerp waar ze tevreden mee zijn. Het stopt echter niet bij de buitenmuur. “Het was ons streven een optimale woonbehoefte te creëren binnen zo min mogelijk kubieke meters, ” legt Saskia uit. “Dit houdt zowel het energieverbruik als de kosten beperkt.” Een bouwbioloog keek mee om vragen over de toepassing van biobased materialen te beantwoorden.

Van A tot Z
Wim en Saskia waren actief betrokken bij het hele bouwproces. Ze huurden een timmerbedrijf in om samen het houtskelet, het dak en de buitenwanden op te bouwen en de kozijnen en het glas te plaatsen. Een lokale metselaar werd aangetrokken voor het metselwerk en voegwerk. Verder was er nog iemand verantwoordelijk voor het opspuiten van de leem, een elektricien en een loodgieter. Wim en Saskia hebben de rest gedaan. “Een periode van hard werken,”, vertelt Saskia. “ Door strakke deadlines en tegenslagen, onder andere langdurig slechtweer, zakt de moed soms in je schoenen,” vult Wim aan. Toch zien ze een duidelijke meerwaarde bij het zelf uitvoeren van de bouw. “Je kent de woning van A tot Z. Elke schroef en elk gaatje ken je. Daarnaast hebben we op de totale bouw zo’n €50.000 bespaart.”

Duurzame Maatregelen
Toen de bouw begon en het houtskelet vorm kreeg met de bekleding van houtvezelplaten, keken mensen uit de buurt raar op. “Het is hier een relatief onbekende bouwmethode, bij onze oosterburen wordt het op grotere schaal toegepast,” vertelt Wim. Er is isolatie toegepast van houtvezel, door de hoge isolatiewaarde zijn de buitenwanden ongeveer 50 centimeter dik. Op de binnenwanden is een leemlaag aangebracht, die is afgewerkt met leemfinish. “Het afwerken van de leem en aanbrengen van de leemfinish hebben wij als een zeer creatief proces ervaren,” vertelt Wim. “Op de betonnen fundering en de begane grondvloer na is de woning biobased.” Op de vloer in de keuken, hal en badkamer liggen estrikken. Deze hebben een warmte bufferend vermogen en houden gemakkelijk warmte en zonlicht vast. Onder de estrikken ligt vloerverwarming. De keuken maakt Wim van massiefhout. In de leem gestucte wanden is wandverwarming aangebracht. Dit geheel wordt verwarmd door middel van een warmtevat met een elektrisch element. In de toekomst wordt de stroomlevering ontlast door het toepassen van heatpipes. Dankzij deze maatregelen is geen gasaansluiting nodig.

Op de oprit hebben Wim en Saskia gekozen voor hergebruikte, authentieke straatkeien. De dorpels en regenwaterafvoer zijn van koper, een duurzaam metaal. “De inrichting van de tuin is een verlengstuk van het huis. We willen een eetbare tuin creëren met eetbare planten en een moestuin,” vertelt Saskia. “Het buitenleven is belangrijk voor ons. In onze tuin willen we leef- en voedselplekken creëren voor vleermuizen, egels, insecten en andere dieren.”

‘We willen deze manier van bouwen én leven uitdragen.’ 

Trots op het resultaat
Hoewel het huis nog niet af is, wonen Wim en Saskia sinds juni 2018 in hun nieuwbouwwoning. Ze ervaren de natuurlijke materialen als zeer prettig, mede vanwege de uitstraling en het ademende karakter. “De benedenverdieping is goed bewoonbaar, hier bevinden zich ook de badkamer en een slaapkamer. “Boven is het nog een bende,” geeft Saskia toe. Hoewel Wim en Saskia ontzettend genieten van het wooncomfort, zou Saskia het gezien de stress en tegenslagen niet snel overdoen. Wim: “We willen deze manier van bouwen én leven uitdragen. Naast het milieuaspect hebben we ook de kosten laag kunnen houden, dankzij eigen inkoop en veel zelfklussen. We zijn trots op wat er staat.”

In de toekomst willen Wim en Saskia het huis energieneutraal maken en het verbruik verder omlaag brengen. “Maar het is ook tijd om te genieten, bijvoorbeeld door langs het IJsselmeer te fietsen en te genieten van de rust,” vertelt Saskia lachend.


Terug naar de ervaringsverhalen >
Naar de woning van Wim en Saskia >
Bekijk de pagina van Fryslan>