Appartement - 1935, Rotterdam
Wil je meer weten over de duurzame toepassingen in deze woning of deze in de praktijk bekijken? Via dit formulier kun je de eigenaar vragen of je een afspraak kunt maken om op bezoek te gaan.
Omschrijving
Een appartement uit 1935 krijgt een upgrade voorbij de 100 jaar en voldoet aan de standaard van 2035. Het maakt onderdeel uit van een grote VvE, in totaal 72 leden.
Mijn verhaal start in 2008 en begon ik na te denken over mijn energievraag in mijn eigen woning en hoe ik dit zelf zou kunnen opwekken. Ik probeerde dit te agenderen op de ALV. In eerste instantie alleen met zonnepanelen op het dak nadat het dak volledig onderhoudsvrij zou zijn en voorzien van isolatie.
Helaas is de situatie nog steeds zoals in 2008. We hebben met de VvE wel een duurzaamheidsplan gemaakt als een van de eerste VvE's met energie. Dit plan was vrij ambitieus en het traject was best lang, van circa 2014 tm 2020. Het werd uiteindelijk in juni 2020 in stemming gebracht en heeft helaas onvoldoende stemmen gekregen.
Ondertussen had ik, in de veronderstelling dat we met de VvE zouden renoveren, veel eigen onderhoud in de woning uitgesteld. Dit uitstel van installaties bracht de doorslag voor de aanpak, omdat of niet meer vervangbaar ( zoals de c.v ketel uit 1988) of zo verouderd dat vernieuwing en uitbreiding nodig was (zoals de meterkast die slecht 2 groepen had). Deze ingreep betekende dat er veel gesloopt en gehakt moest worden. Verder ben ik mij gaan realiseren gedurende het proces dat ons pand door het beschermde stadsgezicht aan de voorzijde niet aangetast kon worden dus alle isolatie het beste in zijn geheel vanuit de binnenzijde aangebracht kon worden.
Het appartement is zodoende volledig aan de binnenzijde geïsoleerd volgens het zgn. doos-in-doos principe met aandacht voor bouwfysica, kierdichting volgens de laatste standaarden en voorzien van balansventilatie, een warmtepomp, plafondverwarming, hydraloop en domotica/smart home technologie.
Bij deze aanpak is het extra raadzaam om alle koude bruggen goed in beeld te brengen en deze zorgvuldig bouwfysisch uit te werken om latere vochtproblemen in de constructie/het casco te voorkomen.
Naast modernisering zijn ook alle leidingen voor elektra, water, riool volledig vernieuwd. Het gas is verwijderd en zijn er wat ruimtelijke aanpassingen gedaan voor meer woonplezier.
De verbouwing heeft plaats gevonden in de periode februari 2021 tm november 2021. Dit is het derde jaar van bewoning na de verbouwing. En hebben we inzicht met 2 volledige stookjaren. Er is ervaring opgedaan in comfort beleving en wat de nieuwe energierekening zal brengen. Ik monitor via verschillende kanalen: 1) Slimme meter portal 2) Home Wizard 3) monitoring via eigen device van de Hydraloop en Vaillant warmtepomp.
Het eerste meetjaar na de renovatie in 2022 was het bruto energie jaarverbruik 3200 kWh/jaar. Het 2e meetjaar 2023 laat een hoger verbruik zien, 3700 kWh/jaar. Onder het bruto jaarverbruik valt de ruimteverwarming, het warmtapwater en alle huishoudelijke apparaten. Het hogere verbruik in 2023 komt o.a. door dat we sinds augustus 2022 een 2e hands keuken met apparatuur hebben geïnstalleerd. De apparatuur is uit 2011 waaronder ook een vaatwasser. Voorheen gebruikte we geen vaatwasser. We hebben deze oude apparatuur voorlopig geaccepteerd tot dat ze helemaal op zijn.
Doordat ik in 2008 merkte dat veel van de leden niet toe waren aan allerlei duurzaamheidsvragen en ik wel heel graag eigen zonnepanelen wilde heb ik een oproep in de buurt gedaan. Uit die oproep is uiteindelijk de eerste Rotterdamse Energie coöperatie Blijstroom ontstaan in 2012-2013. Sinds 2017 is er een eerste collectief zonnedak. Inmiddels heb ik op 3 collectieve zonnedaken mee geïnvesteerd en vertegenwoordigen mijn paneeldeel een waarde van ± 1750 kWh/jaar en is 50% van mijn totale bruto jaarverbruik waarvan ik zeker weet dat het hernieuwbare energie is.
Voor meer info hou deze website in de gaten Het verhaal van de meterkast. De website is inmiddels in een conceptversie online.
Kenmerken
Bouwjaar: 1936
Energielabel: A++
Soort: Appartement/ Flat
Duurzame woning:
Aardgasvrij,
Huis met eco-materialen,
Onderdeel van VvE,
Passiefhuis,
Zeer energiezuinige woning,
Duurzaam monument,
Bedrijfsmatig betrokken als:
Ariane Lelieveld - interieur architect , bouwkundige en passiefhuisontwerper, renovatie expert
Tom Smeulders - bouwkundig en beng adviseur, renovatie expert
CVW - warmtepomp (Vaillant) en balansventilatie (Itho)
Warp - afgiftesysteem plafond verwarming en -koeling
Doman - smart home obv KNX, ism Beijer elektrotechniek
Hydraloop voor waterbesparing.
Wand+plafond verf: Eco coatings
Hielke Koppert: EPA expert inzake nieuw energielabel
Bart Fugers: Kierenjager oa blowerdoortest
Diverse lokale vaklui: timmerman, loodgieter, stucadoor, tegelzetter, elektricien
Toegepaste maatregelen
Na-isolatie plat dak binnenkant (dakisolatie), HR+ glas, Bouwkundig advies, Interieurontwerp, Na-isolatie gevel binnenkant (gevelisolatie), Milieuvriendelijke verf, Kierdichting, Overige bouwmaterialen, Deelauto, Warmtepomp, Vloerverwarming, Centrale balansventilatie, Dakisolatie binnenkant, Domotica, Temperatuurregeling per vertrek, Thermostatische radiatorkranen, Energiemonitor, Slimme meter, Dubbelglas, Energiebespaarlening, Duurzaamheidslening, Energielabel, Architectuur, Passiefhuis, Wandisolatie binnen, Lucht/water warmtepomp buitenlucht, Ontwerpmaatregelen, Leidingisolatie, Projectleiding, Kwaliteitszorg, Overige concepten, Regenwater hergebruik, Afvalwater hergebruik, Waterbesparing overig, Gebruikte materialen, Eten & Drinken, Hergebruik, Passieve zonwering
Foto's
Extra informatie
Beschrijving (na)isolatie van de woning
Doos-in-doos concept op basis van passiefhuis / bio-based / hergebruik, met hoofdzakelijk isovlas en op de hele slanke stukken is PIR gebruikt.
Beschrijving energievoorziening van de woning
De woning wordt verwarmt met een Warmtepomp merk Vaillant arotherm split v.v. een warmtepomp boiler. Als afgiftesysteem is gekozen voor een WARP SpeeTile plafondsysteem. In de zomer kan ook gekoeld worden. Woning is voorbereid op zonnepanelen en een uitbreiding met gelijkstroom De woning heeft een 3x25A aansluiting met een 400V spanning. De woning is voorbereid op gelijkspanning. Hiervoor zijn extra lege bedradingen aangelegd met extra stopcontacten. Op het moment van uitvoering zijn er nog te weinig ervaringen met gelijkspanning in woningen. Daarnaast is de regelgeving hiervoor pas net in de maak en zijn de beschikbare componenten in de markt onvoldoende. Voor waterbesparing is een Hydraloop geïnstalleerd die het douchewater opvangt en na ontzepen het toilet wordt doorgespoeld en de wasmachine gevuld.
Hoe is de ventilatie geregeld?
Balansventilatie met vocht en CO2 sturing per ruimte. De box is v.v. een warmte terugwin unit (wtw). Merk Itho HRU Eco 350. Het systeem is voorzien van een pollenfilterset F7 en wordt ongeveer 2x per jaar vernieuwd.
Adviezen
Breng als eerste in kaart wat al je wensen en eisen zijn. Laat een basis plattegrond met doorsnede maken en breng in beeld hoe de indeling er uit ziet. Bij een aanpassing in de indeling laat ook zien hoe die wijzigingen er uitzien. Deze tekeningen is het communicatie materiaal tijdens de verbouwing. Met name alle details zijn belangrijk en dan die details waar ook de koude bruggen zitten. Bij binnenisolatie vergen die extra aandacht. Zet dit alles financieel onder elkaar op een rij. Hoeveel overwaarde is er, hoeveel eigen geld, op welke subsidies valt een teruggave te verwachten. Houdt rekening met tegenvallers door stijgende prijzen, vertragingen en mocht het nodig zijn bekijk eventuele (onderhandse) leenruimte. Is het mogelijk om in de woning te blijven wonen gedurende de uitvoering? Een verbouwing geeft stress en soms is het beter, als daar ook de middelen voor zijn, om tijdelijk elders te verblijven als het maar om niet in de stof te zitten. Zorg dat je voor alle techniek in je woning een goede ruimte organiseert. Een of technische ruimtes die logisch met elkaar verbonden kunnen worden zowel voor elektra, water, riolering en ventilatie. Kort gezegd: 1) brengen wensen en eisen in kaart 2) breng het beschikbare budget in kaart 3) maak een isolatieplan 4) maak van de installatie per onderdeel een plan - ventilatie - elektra + meterkast - riolering (indien nodig bijv. door ruimtelijke aanpassingen) - water ( bijv. bij plaatsen van Hydraloop, ruimtelijke aanpassingen en/of mogelijk nog aanwezige loden leidingen)
Ervaringen
Sinds januari 2022 woon ik met mijn kinderen weer terug in het zo goed als gereed zijnde gerenoveerde appartement. Wat we vooral merken is dat we veel minder discomfort voelen bij koud en vochtig weer. Alleen bij hecht vries weer onder nul graden wordt het wat lastiger warm. Daar tegenover staat dat gedurende de zomer de temperatuur niet meer zo stijgt. Voorheen met veel zon dagen en warm weer kwam het makkelijk boven de 30 graden uit, soms wel 36 graden. De temperatuur is afgelopen zomers niet boven de 30 graden geweest. Met name de zomer nachtkoeling via het dakluik en zonwering aan de achterzijde van het appartement zullen hier verbetering in kunnen brengen dat de woning voldoende koel blijft.
Toekomstplannen
Nog uit te voeren: Trapopgang afmaken met het plaatsen van een deur tussen overloop en woonkamer zodat de warmte in de woonkamer blijft. Zonwering voor het tegengaan hittestress van de woonkamer aan de achterzijde Zonnepanelen op balkon bijv. op een pergola (tevens om zon inschijning woonkamer te blokkeren) Eventueel stroom opslag in de meterkast of energiedelen met de Coop. Blijstroom Gelijkstroom integratie / uitbreiding, optimalisatie van het huidige systeem. Samen met de VvE Zonnepanelen op het gezamenlijk dak Kozijnen voor- en achtergevel met modern HR++ glas en verbeterde indeling Daklicht in het platte dak boven de trap, wat elektrisch opengezet kan worden (zomer nachtkoeling) in combi met dakvernieuwing Achtergevel aan buitenzijde - oude buiten isolatie Strikolith verwijderen, vochtproblemen oplossen en opnieuw isoleren.
Tips
Breek niet alle details af deze zijn mooi maar ook functioneel. Via je buren kun je soms mooie oude onderdelen overnemen. En heb je een ruimtelijke wens vergeet die dan niet te onderzoeken en mee te nemen. Verder een goede basis plattegrond van de woning waarop geschetst kan worden is essentieel. Tekeningen zijn de belangrijkste communicatiemiddelen tussen die verschillende uitvoerende partijen bij verbouwen en renoveren.
