Skip to main content

Samenspel van installaties verwarmt woonboerderij duurzaam

Geschreven door Imre Simon op . Gepost in Ervaringsverhalen. Geen reacties op Samenspel van installaties verwarmt woonboerderij duurzaam

Interview – Johan Verhaaf uit Schijndel weet er alles van hoe je een oud huis toekomstbestendig maakt. Samen met zijn vrouw woont hij in een woonboerderij uit 1931. Door een inventieve samenwerking van technische installaties wordt de woning duurzaam verwarmd. Johan heeft de installaties in eigen beheer gerealiseerd en kan als geen ander vertellen over hun werking. Met veel plezier deelt hij zijn ervaringen tijdens de Nationale Duurzame Huizen Route. Zijn woning is, net als honderden andere voorbeelden, te bezoeken op 2 en 9 november.

In 1992 kochten Johan en zijn vrouw de boerderij. Ze namen direct een aantal maatregelen; van vloerisolatie en vloerverwarming tot plafondisolatie en dubbelglas. “Daarna zijn we in het huis gaan wonen”, vertelt Johan. “Toen we echter richting de pensioengerechtigde leeftijd gingen, dachten we na over hoe we onze oude dag doorkomen. Eén van de zaken die we toen wilden aanpakken was de reductie van maandlasten. Daar hoorde ook bij: de energierekening naar beneden brengen.”

In 2012 begon het echtpaar Verhaaf met vergaande maatregelen. “Ik ben een echte doe-het-zelver”, vertelt Johan. “Met een achtergrond in elektrotechniek en scheepswerktuigkunde weet ik wat van verwarmingssystemen en installaties af.” De eerste stap was spouwmuurisolatie en een voorzetwand voor de muur tussen het woongedeelte en vroegere stalgedeelte. “Op die manier kreeg het woongedeelte een geïsoleerde schil.” De spouw is gevuld met kunststofkorrels. “Dat bevalt ons goed”, verklaart Johan. “Sommige mensen hebben last van vochtproblemen. Wij niet.”

Vervolgens kwamen er 36 zonnepanelen in het weiland achter de woning, bracht Johan ledlampen aan in het hele huis en als er nieuw apparaten moest komen werd dit altijd de energiezuinige uitvoering.

Technische hoogstandjes

In de woning werken diverse installaties goed samen om de woning duurzaam te verwarmen. De warmtepomp met bodembron haalt warmte uit de bodem via een horizontale warmtewisselaar en verwarmt de vloerverwarming. “We hadden daar zo’n 800 vierkante meter aan vrije grond voor nodig. Dat is het voordeel van wat ruimte om de woning. Samen met een loonbedrijf hebben we alles uitgegraven en 500 meter ethyleenslang aangelegd”, legt Johan uit.

“De gasketel is echter niet verdwenen. In 2010 vervingen we de cv-ketel voor een HR-variant. Deze dient als back-up, mocht de warmtepomp ooit uitvallen. Maar dat is nog nooit gebeurd.” Naast de warmtepomp staan er 125 heatpipes in het weiland en is er een ventilatieluchtwarmtepomp aanwezig. Beiden stoppen ze warmte in een buffervat van 1000 liter voor warm water. “In de zomer halen we 85 graden uit de heatpipes!”

Warmte uit rook

Een bijzondere aanvulling is de aanwezige houtkachel. “Deze lieten we in 1992 plaatsen. Het is zonde om die eruit te halen. Daarnaast hebben mensen hier geen last van rookoverlast”, verklaart Johan. Toch wordt de houtkachel wel efficiënt en duurzaam ingezet. “Ik heb een rookgaswarmtewisselaar gemaakt: die haalt warmte uit rookgassen. Dat is een techniek die veel in de scheepvaart wordt gebruikt. Met de houtkachel verwarmen we ’s avonds het gehele woongedeelte en het buffervat. Die warmte uit het vat gebruiken we om de volgende dag de vloerverwarming mee op te starten. Als het buffervat is afgekoeld, start de bodemwarmtepomp.”

Ga voor kwaliteit
Het doel om de maandlasten te reduceren is behaald. “We hebben een energierekening van 63 euro per maand.” De tip van Johan voor andere woningeigenaren is om eerst te beginnen met isolatie en vervolgens gebruik te maken van degelijke apparatuur. “Investeringen zijn best hoog. Maar ga niet voor aantrekkelijke aanbiedingen, dan kun je nog wel eens bedrogen uitkomen. Koop kwaliteit waar je 25 jaar plezier van hebt.” Hij voegt er aan toe: “Een tip voor nieuwbouwers is om voldoende ruimte in te plannen voor technische installaties. Een buffervat bijvoorbeeld neemt best wat ruimte in. Zo heb ik alle installaties op zolder staan. Dat is installatietechnisch makkelijk en er is veel ruimte.”

Bezoek een duurzaam huis
Johan doet graag mee aan de Nationale Duurzame Huizen Route. “Ik merk, omdat ik de installaties in eigen beheer heb gerealiseerd en een technische opleiding heb, dat ik bezoekers de werking van bijvoorbeeld de warmtepomp goed kan uitleggen.”


Terug naar de ervaringsverhalen >
Naar de woning van Johan >

Op weg naar een Nul-op-de-Meter monument

Geschreven door Imre Simon op . Gepost in Ervaringsverhalen. Geen reacties op Op weg naar een Nul-op-de-Meter monument

Interview – Nadat Sonja en Willem in maart 2018 een monumentaal pand in Maassluis kochten, begonnen ze direct met renoveren en verduurzamen. Nu, anderhalf jaar later, is het einde in zicht. Het netto verbruik ligt nu al op 1000 kWh per jaar en dankzij nieuwe toepassingen zullen ze de komende winter nog beter doorkomen. “Uiteindelijk willen we de woning nul-op-meter maken”, vertelt Sonja. Ze vertellen graag hoe ze dit aanpakken. Samen met honderden andere huiseigenaren stellen ze op zaterdag 2 en 9 november tijdens de Nationale Duurzame Huizen Route hun deuren open voor bezoek.

Sonja werkt aan de universiteit van Delft en haar partner Willem werkt in Den Haag. Samen hebben ze twee kinderen van 4 en 7 jaar oud. Tot 2018 woonden ze in Delft. “Daar wordt alles opgekocht en wordt wonen steeds duurder,” vertelt Sonja. “Toen zijn we in de regio rond gaan zoeken naar oude huizen.” In Maassluis viel hun oog op een gemeentelijk monument. Die kochten ze. “Dat was wel een gok, want we hadden veel plannen in gedachten, maar nog geen toezeggingen voor bijvoorbeeld zonnepanelen op het dak. Gelukkig denkt gemeente Maassluis hierin mee”, concludeert Sonja. Het stel is gestart met de isolatie van de vloer, de gevel en het vervangen van het glas. “Er zitten overal schuiframen in met enkelglas. Aangezien we de monumentale voorgevel niet willen aantasten, kozen we voor de plaatsing van HR++ glas achter de schuiframen”, vertelt Sonja.

Uit de ruimtevaart

De betonnen vloer in de woonkamer en de keuken wilden ze in eerste instantie behouden en egaliseren, aangezien deze geknikt was. Dit leverde echter een problemen op met de verwarming. Daarom kozen ze ervoor om de vloer eruit te halen en direct te isoleren. In de woonkamer zijn piepschuim ‘broodjes’ van 25 centimeter geplaatst tussen de betonbalken. Vervolgens is hier een cementvloer op gekomen met vloerverwarming. “De vloer van de keuken ligt lager, die wilden we gelijktrekken met de woonkamer,” vertelt Sonja. “Daarom kozen we hier voor aerogel met daarop vloerverwarmingstegels. Dit bestaat al 100 jaar en wordt gebruikt in de ruimtevaart, maar is relatief duur in vergelijking tot andere isolatiematerialen.”

De aannemer wilde er in eerste instantie niet aan. Daarom hebben Sonja en Willem een tafelgesprek ingepland met de aannemer en de twee leveranciers. Na een proef was de aannemer om. “Het is ideaal, de opbouwhoogte is maar 5 centimeter en hierdoor loopt de vloer gelijk met die van de woonkamer”, zegt Sonja trots.

Duurzaam verwarmen

Er zat een nieuwe HR-ketel in het huis, dus Sonja en Willem wilden in eerste instantie geen warmtepomp. Toen ze met de badkamer bezig gingen, kwamen ze echter drie generaties aan gasleidingen tegen. “De WC moest precies op de plek van een gasleiding worden geplaatst. Toen stonden we voor een keuze: Alles openbreken of de gasleidingen eruit”, vertelt Sonja. Zo kwam er toch een lucht/water warmtepomp en werden de leidingen door gezaagd.

Op de eerste verdieping worden de oude kolomradiatoren gebruikt, die verwarmd kunnen worden met de warmtepomp. Op de slaapkamer van de dochter is gekozen voor een energiezuinige wandradiator die ze netjes in de hoek konden plaatsen.

“Het huis tochtte enorm toen we het aankochten, met enkelglas en drie openhaarden,” vertelt Sonja. Nadat in april ook in de slaapkamers tripleglas geplaatst is, is de woning nagenoeg tochtvrij. “Maar als je alles dichtmaakt heb je wel lucht nodig.” Daarom zijn er vóór het storten van de vloer al afvoerkanalen gemaakt. Binnenkort worden hier twee lokale balansventilatie units geplaatst.

De installaties ontvangen hun benodigde stroom van de 20 zonnepanelen die op het dak liggen. Tien panelen liggen op het zuidwesten en tien panelen op het noordoosten. “De installateur bleef in zijn offerte terugkomen op een ander aantal panelen én wilde ze niet plaatsen op het noordoosten, omdat hij vond dat dit niet rendabel genoeg was. Je moet soms doorzetten om je eigen plan te kunnen uitvoeren”, aldus Sonja.

Van plan tot uitvoering

Sonja is in haar werk als onderzoeker betrokken bij circulaire productontwikkeling en duurzaam ontwerpen. Hierdoor heeft ze al veel kennis in huis. “Ik heb het hele plan uitgedacht met mijn vader en ook de uitvoering met hem opgepakt. Wij zijn vier handen op één buik, eerder hebben we ook zijn jaren ’80 woning verduurzaamd,” deelt Sonja. “Ik ben er trots op om dit samen met mijn vader te kunnen realiseren.”

“Als je een oud huis hebt, start dan met isoleren, dat is het belangrijkste”, geeft Sonja als tip mee. “Het verduurzamen van je woning is maatwerk waarbij je naar creatieve oplossingen moet zoeken. Neem daarom iemand mee in het plan die out-of-the-box kan denken.” Als laatste geeft Sonja mee: “Je moet doorbijten en eigen ideeën hebben. Zoek het zelf uit en maak een duidelijk plan.”


Terug naar de ervaringsverhalen >
Naar de woning van Sonja & Willem >

Van koude school naar prettige gezinswoning

Geschreven door Imre Simon op . Gepost in Ervaringsverhalen. Geen reacties op Van koude school naar prettige gezinswoning

Interview – Robin Wehrens woont met zijn vrouw Joke hun twee kinderen in een oud schoolgebouw uit 1912 in Nieuwlande. Toen de familie er in 2001 kwam wonen, waaide de wind door het huis. Nu woont het comfortabel en is het gasverbruik gehalveerd. Elk jaar wordt er weer een nieuwe stap gezet om de voormalige school verder te verduurzamen. Inmiddels heeft Robin zijn oude baan vaarwel gezegd en is hij zelf energieadviseur geworden. Robin en Joke doen mee aan de Nationale Duurzame Huizen Route die op 2 en 9 november plaatsvindt. Op 9 november stellen zij hun huis open om met hun ervaring en kennis anderen op weg te helpen.

Stap voor Stap verduurzamen

In eerste instantie was het isoleren van de school voor Robin gedreven door de portemonnee. ‘De gas- en elektrarekening was gigantisch’, herinnert hij zich. De eerste stap was het vervangen van alle kozijnen en het glas. Daarna werd het dak geïsoleerd en zijn de deuren vervangen door geïsoleerde deuren en zijn alle kieren gedicht. In 2008 startte Robin met de aanschaf van installaties zoals een zonneboiler en zonnepanelen. Stapje voor stapje veranderde de koude school in een prettige gezinswoning. Een paar jaar later werd er een serre aangebouwd voor meer passieve zonnen-warmte en kwam er een aanbouw met extra zonnepanelen en een warmtepomp die de cv-ketel aanvult. ‘Wij wekken de stroom die wij nodig hebben nu volledig zelf op,’ zegt Robin tevreden.

Robin heeft nog een paar plannen voor de toekomst. Zo wil hij graag de isolatie verbeteren en daarnaast wil hij graag volledig overstappen op de warmtepomp en ook op elektrisch rijden. ‘Genoeg te doen dus’ lacht hij.

5 cm piepschuim is niet voldoende

Toen de familie Wehrens de school kocht was deze al voorzien van 5 cm piepschuim isolatie aan de binnenzijde van de muren. ‘Waar wij ons op verkeken hebben is dat wij dachten dat de wanden voldoende waren geïsoleerd. Maar 5 cm piepschuim is onvoldoende, blijkt nu’ zegt Robin. ‘ik zou anderen die gaan verhuizen de tip mee willen geven: kijk niet alleen of iets is geïsoleerd, maar ook hoe goed het gedaan is. Als je eenmaal geverfd hebt, ga je het niet meer doen,’ weet Robin uit eigen ervaring.

Hak de knoop door

Robin heeft nog meer tips voor anderen die aan de slag willen met hun woning. ‘Je kunt enorm veel blijven uitzoeken, maar als je weet dat je op het goede spoor zit, hak dan de knoop door! Wij hebben alles stap voor stap met ons spaargeld gedaan, nu zijn er aantrekkelijke regelingen en subsidies. Het voordeel daarvan is dat je nu alles in een keer kunt aanpakken. Praktijkvoorbeelden kunnen goed helpen bij het maken van een plan van aanpak. Dus kom vooral bij ons kijken!’, nodigt Robin uit.

Onze zoon is om

De zoon van Robin en Joke heeft nu een elektrische brommer. ‘In het begin wilde hij hem niet eens uitproberen’, herinnert Robin zich. ‘Hij vond het maar niets.’ Na een proefrit was hij om: De elektrische brommer rijdt veel sneller dan de brommers op benzine. ‘Leuk dat we dat stukje op onze kinderen over kunnen brengen.’


Terug naar de ervaringsverhalen >
Naar de woning van Robin & Joke >

Schoolmeesterswoning in Skingen volledig duurzaam

Geschreven door Imre Simon op . Gepost in Ervaringsverhalen. Geen reacties op Schoolmeesterswoning in Skingen volledig duurzaam

Interview – Op een druilerige herfstdag bezichtigden Andries en Hanna Idzerda een oude schoolmeesterswoning, in het Friese dorpje Skingen. Het was een vervallen pand, dat flink opgeknapt moest worden. Maar Andries en Hanna waren op slag verliefd en besloten de uitdaging aan te gaan. Nu, bijna 7 jaar later, is de woning in zijn oude staat teruggebracht en voorzien van duurzame technieken. Via de Nationale Duurzame Huizen Route delen ze hun verhaal.

Toen Andries (37 jaar) en Hanna (33 jaar) de woning kochten, moest deze volledig gestript worden en alle elektra opnieuw aangelegd. Met hulp van vrienden en familie konden ze de uitvoering in eigen beheer houden. “Hanna is vooral van de inrichting en styling, de uitvoering van de techniek ligt bij mij”, vertelt Andries. Bij zijn eerste baan als monteur kwam Andries in aanraking met energiebesparende en duurzame installaties. Inmiddels biedt zijn werkgever duurzame totaaloplossingen voor de woningbouw en woningcorporaties. Die kennis heeft Andries ook toegepast in zijn eigen woning.

Kou door de muren
“We zijn begonnen met het isoleren van de binnenzijde van de woning – het dak, de muren en de vloeren”, begint Andries. “Er ligt schuimbeton met vloerverwarming onder de vloer. In de voorkamer zijn isolatiechips aangebracht, deze moeten er op termijn uit om hier ook vloerverwarming te kunnen plaatsen.” Na twee winters volgde een nieuwe stap: “De kou trok door de muren, dus de buitengevel is opnieuw gevoegd en geïmpregneerd. Ook het glas is vervangen en er zijn nieuwe kozijnen en een nieuwe voordeur geplaatst”, somt Andries op. Naast deze isolerende en energiebesparende maatregelen is er aan de achterzijde van de woning een aanbouw gekomen, wat de badkamer en bijkeuken een stuk groter maakt.  

De vloerverwarming draait op de lucht/water-warmtepomp. “Uit een meting is gebleken dat de warmtepomp nog beter draait dan de verwachting was”, vertelt Andries. Warm tapwater komt van de zonneboiler. De zonnepanelen op het dak leveren een gedeelte van de benodigde stroom. “In de toekomst hoop ik nog een aantal extra zonnepanelen op het hok in de tuin te plaatsen, maar volledig zelfvoorzienend gaan wij niet worden”, concludeert Andries. Het buffervat, warmwaterboiler en de besturing voor de warmtepomp zijn geplaatst in een technische ruimte. “Voor mij is die ruimte het pareltje in huis”, zegt hij trots. “In de toekomst wil ik de WTW unit die op zolder staat hier ook naar toe verplaatsen.”

Vraag de oren van de kop
Het oude schoolgebouw naast het woonhuis is nu een dorpshuis geworden. Hier worden veel activiteiten georganiseerd. “Inwoners uit de omliggende dorpen zijn zeer actief, ook op het gebied van duurzaamheid”, vertelt Andries. Hij is voorstander van het ontmoeten, overleggen en discussiëren met elkaar over duurzame maatregelen. “Op internet vind je veel informatie, maar door met elkaar te sparren ontdek je nieuwe manieren.”

Bezoek een woning
Zijn tip is dan ook: “Ga op bezoek bij een woning via de Duurzame Huizen Route en vraag de bewoners de oren van de kop. Elk stapje dat je zet is waardevol, dus ga vooral aan de slag in je eigen woning en leer van anderen. Goede leermeesters zijn goud waard. Daarnaast schrikken de kosten veel mensen af, maar mijn ervaring is dat er meer subsidies en regelingen zijn dan je denkt.”

Andries en Hanna zijn bijna klaar en willen met hun kinderen van 2 en 5 jaar gaan genieten van het huis. Ze vertellen je graag over hun aanpak en delen kennis, ervaringen en tips.


Terug naar de ervaringsverhalen >
Naar de woning van Andries & Hanna >

Op bezoek bij de geïsoleerde woning van familie Visser

Geschreven door Imre Simon op . Gepost in Ervaringsverhalen, Video's. Geen reacties op Op bezoek bij de geïsoleerde woning van familie Visser

Video – De Nationale Duurzame Huizen Route ging op bezoek bij Meinte in Ryptsjerk. Hij heeft zijn huis voor de helft zuiniger in energie kunnen maken door middel van grondige isolatie, een warmtepomp, WTW-installatie en zonnepanelen. “Door de isolatiemaatregelen hebben we een reductie in energieverbruik bereikt van ruim 50 procent.”
 

Terug naar ervaringsverhalen >
Bekijk de woning van Meinte >

Zelf doen met tweedehands materiaal

Geschreven door Imre Simon op . Gepost in Ervaringsverhalen. Geen reacties op Zelf doen met tweedehands materiaal

Interview – Martijn den Heijer weet uit ervaring hoe je een woning in stappen duurzamer maakt. Zijn huis in Hellevoetsluis maakte hij in de afgelopen acht jaar aardgasvrij. Maar daarmee stopt het niet, anno 2019 staat een betere isolatie op de planning. Met een passie voor techniek is Martijn er voor in de wieg gelegd om veel maatregelen zelf te realiseren. Hij vertelt graag zijn ervaringen uit de eerste hand om anderen verder te brengen. Daarom heeft hij zijn woning als voorbeeld aangemeld op de website van de Nationale Duurzame Huizen Route.

Als eerste legde Martijn zonnepanelen op het dak van zijn hoekwoning. Hij was aanvankelijk niet van plan om zijn huis aan te pakken. “Maar ik had mijn hele dak vol gelegd en had toen zo’n overschot aan stroom dat ik dacht: hier moet ik meer gebruik van maken”, vertelt Martijn. Vanaf dat moment begon hij te werken naar het doel ‘aardgasvrij’.

Tweedehands

“Het is voor mij een hobby geworden om uit te zoeken hoe ik mijn woning duurzamer kan maken”, vertelt Martijn. “Ik houd van experimenteren en vind het leuk.” Wie in de woning rondloopt moet zich niet verbazen dat sommige installaties tweedehands zijn aangeschaft. Aan de achterzijde onder het raam hangt een grote convector radiator – eentje met een dubbele wisselaar. “Die dingen zijn duur, maar die heb ik dus tweedehands gekocht. Ook heb ik drie jaar op een keramische kookplaat gekookt – vijftig euro via Marktplaats. Het was een goedkope tussenoplossing, want ja: ik wilde van het gas af. Intussen kook ik op inductie, dat vind ik stukken fijner!”

De eerste aanschaf na de zonnepanelen betrof een lucht/lucht warmtepomp, oftewel een airco. Een simpele stap om vlot het gasverbruik te verminderen. Hij hing in de woonkamer. “Daar was het echter te koel vanwege slechte isolatie, waardoor de capaciteit van de airco eigenlijk iets te laag was – ondanks dat de kamer voldeed aan de aangeven hoeveelheid kuub”, verklaart Martijn. Rond die tijd isoleerde hij de vloer met thermoskussens wat het comfort verbeterde. Ook verving hij de airco door een grotere; de oude verhuisde naar de slaapkamer. “Dat is écht heerlijk”, vertelt Martijn genietend. “In de zomer is het lekker koel en in de winter aangenaam warm.” Tijdens de ‘airco-periode’ schafte Martijn ook een 50 liter elektrische boiler aan om het gasverbruik nog verder te drukken en zijn stroomproductie optimaal te benutten. De al aanwezige cv-ketel gebruikte hij als naverwarmer van de boiler voor hogere temperaturen, maar verving hij later door een pelletkachel. “Die kocht ik via E-bay en kwam uit Italië.”

Lucht/water warmtepomp

Op de vraag waarom hij begon met een airco licht hij toe: “Die techniek is helemaal uitontwikkeld, ze bestaan al een tijd en hebben een hoog rendement.” De negatieve ervaringen met een airco ontkent hij echter niet: “In winter bevriest de buitenunit wel eens. Dan zet het apparaat zijn energie in om die te verwarmen en dat merk je binnen. Ook is het lastig per ruimte te verwarmen.” Om deze redenen besloot Martijn na enkele jaren de airco te vervangen voor een lucht/water warmtepomp en deze aan te sluiten op bestaande radiatoren, aangevuld met een boiler van 200 liter. “Toch liep ik ook hier tegen slechte isolatie aan, omdat je je woning met zo koud mogelijk water probeert te verwarmen. Toen kwam die convector verwarming. Die is helemaal koper en aluminium en een lage temperatuur verwarming. Nu verwarm ik met 30 graden water. Ik ga er nog één aanschaffen.”

Het is duidelijk dat Martijn zijn opgewekte stroom optimaal benut. Ook de aanwezige domotica en thuisaccu dragen daaraan bij. Voorheen was zijn energierekening rond de 140 euro per maand, maar inmiddels is die al drie jaar 0 euro. Daarover zegt hij: “Eerlijk gezegd kies ik vooral voor duurzaamheid vanuit financieel oogpunt.” 

In de toekomst wil Martijn nog meer isoleren. In zijn doorzonwoning kan hij onder andere met isolatieglas winst behalen. Ook dakisolatie en een verbetering van de schil staan op de planning. Hoewel hij er zelf niet mee begon, adviseert hij anderen eerst te isoleren: “Je comfort gaat daardoor flink omhoog. Dat is het belangrijkst, daar ben ik wel achter gekomen de laatste jaren. Daarnaast verdien je het snel terug.”
 

Terug naar de ervaringsverhalen >
Naar de woning van Martijn >

Woning uit 1928 stap voor stap van het aardgas af

Geschreven door Imre Simon op . Gepost in Ervaringsverhalen. Geen reacties op Woning uit 1928 stap voor stap van het aardgas af

Interview – Jan Kamerbeek woont al ruim 41 jaar in Hillegom. Door de jaren heen heeft hij zijn woning gerenoveerd en gemoderniseerd. Sinds een jaar is de woning uit 1928 aardgasvrij en Jan vertelt graag over de keuzes die hij heeft gemaakt om tot dit resultaat te komen.
Jan Kamerbeek doet mee aan de Nationale Duurzame Huizen Route die plaatsvindt op 2 en 9 november. Honderden huiseigenaren stellen die dagen hun woning open om anderen op weg te helpen met hun ervaring. De woning van Jan is te bezoeken op 2 november.

Jan heeft vooral gekeken op welke manier je zonder grootse verbouwingen je woning kan verduurzamen. Ruim 20 jaar geleden is eerst de badkamer toekomstbestendig gemaakt.  Vervolgens heeft Jan steeds een deel van de woning aangepakt. In 2011 zijn zonnepanelen geplaatst. De terugverdientijd zou 10 jaar zijn, maar in de praktijk bleek dit slechts 8 jaar dankzij de vele mooie zomers.
“Op een gegeven moment kom je op een leeftijd dat je overweegt om de woning te verkopen. Uiteindelijk heb ik besloten om hier te blijven” vertelt Jan. “Ik woon midden in het dorp en ik heb alles om de hoek.” Nadat dit besluit gevallen was, ging hij aan de slag om zijn woning verder te verduurzamen. Hij kon de hypotheek iets ophogen en daarmee maatregelen financieren.

Officieel aardgasvrij

Toen de cv-ketel aan vervanging toe was, is Jan om zich heen gaan kijken naar een vervanger. Zomaar een nieuwe gasketel vond hij geen optie en een warmtepomp technisch nog niet haalbaar. Zo bleef de pelletkachel over. Deze kwam in de woonkamer, op de plek waar eerst een houtkachel stond. Hij werd aangesloten op de leidingen en radiatoren die eerder aan de cv gekoppeld waren.
Jan geeft aan dat je qua ‘luxe’ wel een stapje terug doet door je huis te verwarmen met een pelletkachel. “Je moet hem zelf vullen, net als de kolenkachel vroeger bij moeder thuis, en het geeft iets geluid. Ook heb je wat ruimte nodig voor pelletopslag. Maar je krijgt er een gezellig vlammetje voor terug.” Voor het tapwater installeerde hij een elektrische boiler. De gaskookplaat verving hij door een inductiekookplaat. Zo werd de woning officieel aardgasvrij. Jan is best trots op zijn maandelijkse energierekening die verlaagd is van 185 naar 35 euro. “Daar komen nog wel de kosten  voor de pelletkorrels bij. Maar ook dan is mijn energierekening een stuk lager dan voorheen.”

Terug naar de ervaringsverhalen >
Naar de woning van Jan >

Van postzegel naar ruimte en duurzaamheid

Geschreven door Imre Simon op . Gepost in Ervaringsverhalen. Geen reacties op Van postzegel naar ruimte en duurzaamheid

Interview – Zeger en Annemieke Zeilemaker zijn nu zo’n 15 jaar de trotse huiseigenaren van hun vrijstaande woning in Gieten. Voorheen woonden zij in de stad Groningen, in een nette rijtjeswoning met een tuintje, of zoals Zeger het noemt: ‘een postzegelwoning’. In 2004 verhuisden ze naar Gieten, waar zij nu niet alleen genieten van meer ruimte, maar ook van hun compleet verduurzaamde woning. De familie Zeilemaker doet dit jaar mee met de Nationale Duurzame Huizen Route die plaatsvindt op 2 en 9 november. Net als honderden andere huiseigenaren in heel Nederland stellen zij hun huis open en delen tips en ervaringen.

Na aankoop werkten Zeger en Annemieke eerst het achterstallig onderhoud van hun woning weg. Toen zetten zij al de eerste stappen op weg naar duurzaam wonen. Maar pas jaren later, in 2017, ging het stel aan de slag met een rigoureus plan. De aanleiding was vooral praktisch van aard. “Onze cv-ketel was oud en aan vervanging toe. Hierdoor kwamen wij voor de keuze te staan om te investeren in een nieuwe cv-ketel of om het groter aan te pakken”, vertelt Zeger. Vrienden hadden vanwege hun eigen bouwplannen veel uitzoekwerk gedaan naar andere opties voor gas. Dat voorwerk kwam voor Annemieke en Zeger goed van pas. Zo kwamen ze uit bij een bedrijf dat warmtepompen levert met veel kennis van zaken.

Zonnepannen en aardgasvrij wonen

“Het is niet alleen belangrijk om te weten welke stappen je gaat zetten, maar ook welke partijen je hiervoor nodig hebt en hoeveel tijd je hiervoor moet uittrekken. Je kunt er heel druk mee zijn”, lacht Zeger.

In 2017 is de woning eerst voorzien van een nieuw geïsoleerd dak. Op het eerste oog lijkt er niets bijzonders, maar voorbijgangers beter kijken, zien ze dat de woning bijzondere dakpannen heeft. Op de zuidkant van het dak zijn zonnepannen aangebracht. Dit zijn dakpannen met zonnecellen, die net als zonnepanelen energie opleveren. Aan de andere zijde van het dak zijn ‘normale’ dakpannen met dezelfde kleur en vorm geplaatst. De keuze voor zonnepannen in plaats van zonnepanelen was voor Zeger vanzelfsprekend. “Zonnepanelen zijn duidelijk aanwezig, je ziet ze direct op het dak liggen. Zonnepannen gaan daarentegen mooi op in het dak en lijken sprekend op gewone dakpannen. Dit maakt onze woning niet alleen duurzamer, maar ook mooi afgewerkt.”

De vervolgstap was koken op inductie om het gebruik van aardgas te verminderen. Nog geen jaar later, in de zomer van 2018, is de woning aardgasvrij gemaakt. De complete benedenverdieping is vernieuwd, waarbij alle radiatoren zijn verwijderd, alle nutsvoorzieningen verplaatst naar één verzamelpunt, de vloer is geïsoleerd en vloerverwarming aangelegd. Omdat de woning oorspronkelijk op zand was gebouwd moest de grond eerst 50 cm worden uitgegraven. Daarnaast is de cv-ketel vervangen door een warmtepomp met bodembron. Tijdens de renovatie was de woning onbewoonbaar, waardoor het stel de gehele zomer van 2018 in de schuur verbleef. Als laatste stap is begin 2019 ook het dak van de schuur vervangen met zonnepannen.  

Alles is verlopen volgens plan, toch?

Zoals Zeger vertelt over de renovatie lijkt alles soepel te zijn verlopen. “We hadden geluk met het weer tijdens de renovatie. Zo kon onder andere de betonnen vloer mooi drogen.” Daarnaast is de goede voorbereiding een hoofdreden geweest voor het voorspoedige verloop van de renovatie. Toch kwamen ook Zeger en Annemieke onverwachte zaken tegen waarop zij creatief moesten inspelen. Ondanks dat ze in het bezit waren van alle oude bouwtekeningen kwam bij het uitgraven van de begane grond een oude mesttank tevoorschijn. Ook moesten uiteindelijk de waterleidingen anders worden gelegd dan in eerste instantie het idee was. “Het is goed om rekening te houden met onvoorziene omstandigheden, die houd je altijd.” Een andere tip die Zeger graag nog wil geven: “Begin al lang van tevoren met plannen. Goed nadenken; wanneer kan de ene partij aan de slag en wanneer de andere? Probeer vooral in makkelijke stappen te denken hoe je je woning kan verduurzamen en wat je daarvoor nodig hebt. Of ga met een bedrijf waar je vertrouwen in hebt in gesprek om alles door te spreken.” Daarnaast raden Annemieke en Zeger aan om ook vooral bij anderen te informeren naar ervaringen en adviezen. Hoe hebben zij het gedaan?”

Terug naar de ervaringsverhalen >
Naar de woning van Zeger & Annemieke >

De planeet is mijn woonplaats, daar ben ik zuinig op!

Geschreven door Imre Simon op . Gepost in Ervaringsverhalen.

Interview – “De planeet is mijn woonplaats, daar ben ik zuinig op”, zegt Jaap Visser, eigenaar van een hoekwoning uit 1905 in Leeuwarden. Om die reden pakte hij zijn huis aan om die te verduurzamen. Hij is van het gas af, wekt zijn elektriciteit op met zonnepanelen en gebruikt regenwater voor het toilet en het spoelen van de vaat. Via de Nationale Duurzame Huizen Route deelt hij zijn ervaring met anderen.

Toen Jaap Visser in 2014 na het overlijden van zijn moeder het ouderlijk huis kon overkopen, deed hij dat graag. Zijn toenmalige woning was ook fijn, maar het grote stuk grond achter het huis waar hij als kind zelf ook gewoond heeft, lokte hem.

“Mijn ouders woonden er gewoon, maar ik heb er na de aankoop wel mijn eigen stempel op gedrukt”, vertelt Jaap. Behalve het energieneutraal maken van de woning, toverde hij ook de tuin om van tegeltuin tot fruit- en kruidenparadijs. Er zijn nu appel-, peren- en pruimenbomen, allerlei kruiden en meerdere vijvers. “Ik heb kikkers en salamanders in de tuin. Die biodiversiteit is prachtig en ik geniet ervan mijn eigen fruit te plukken”, vindt Visser.

Hoewel hij zich druk maakt om het klimaat, is de tuininrichting daar geen direct gevolg van. “Ik houd gewoon van groen.” Maar hij ziet de voordelen er wel van in: “Een boom staat me niet in de weg, hij neemt CO2 op en geeft er vruchten en groen voor terug. Drie vliegen in een klap.”

Subsidie
Direct na de verhuizing in 2014 kocht Visser zijn eerste zonnepanelen. Het plan was om daarna elke drie jaar iets te doen, totdat alles klaar was. Zodat hij tussendoor tijd had om te sparen. Maar toen kwam er een subsidie vrij waar hij gebruik van kon maken. “Toen heb ik alles maar in één keer gedaan. Nu ben ik klaar.”

Stap één was het isoleren van gevel, vloer en dak. De vloer is geïsoleerd met schuimbeton, “een soort vloeibaar spul waar de buisjes van de vloerverwarming tussen komen. Op de gevel zitten piepschuimachtige platen en op het dak heb ik in feite gewoon wat extra lagen erop geplaatst. Het is niet zo moeilijk”, zegt de Leeuwarder relativerend.

Vervolgens kwam de luchtwarmtepomp en kon de gasmeter eruit. Daarnaast heeft Jaap systemen voor het gebruik van regenwater. De toilet spoelt hij ermee, de wasmachine draait erop en zolang er genoeg regenwater is gebruikt hij dit ook voor het spoelen van de vaat. “Ik hoorde van het waterbedrijf: ‘Hé er klopt iets niet aan uw meterstand.’ Jawel hoor, het werkt perfect. En nu zeggen ze zelf dat we zuinig moeten zijn.”

Later kocht Jaap nog vijf zonnepanelen bij, die per stuk meer opleveren dan de eerste. Maar vervangen doet hij de oude niet. “Ik produceer al 4 jaar meer dan nodig, dus waarom zou ik?”

Dweilen met de kraan open
Wasmachine, koelkast en tv maakten plaats voor kleinere varianten. Vanuit energie-oogpunt, maar ook omdat hij het mooier vindt. “Anders staat er zo’n lompe tv-bak in de huiskamer. Een kleintje werkt wat mij betreft net zo goed, maar mensen moeten hier zelf hun keuze in maken. Alleen al die airco’s tegenwoordig, dat is dweilen met de kraan open. Het wordt warmer, mensen kopen airco’s en gebruiken energie, dus wordt het nog warmer.”

Jaap houdt ook in zijn levensstijl rekening met duurzaamheid. Zo koopt hij alleen nieuwe spullen als hij dat écht nodig heeft en koopt hij bos via zijn energiebedrijf als compensatie voor zijn auto. Een elektrische auto staat nog op de wensenlijst. Ook wil hij zijn zwembad met chloor vervangen door een natuurzwemvijver. “En mijn uiteindelijke droom is om zelfvoorzienend te zijn. Maar of dat nog gaat lukken in mijn leven, weet ik niet. Ik volg de ontwikkelingen over energieopslag met bijvoorbeeld een zoutaccu goed.”

Tips
Laat je goed informeren, is het advies van Jaap. “Google, forums, Facebook, overal kun je wat informatie vinden. Ook de energiecoöperatie is een goede bron. En kijk ook naar de subsidiemogelijkheden. Het is een dure hobby, dus als je nog wat poen kunt krijgen is dat mooi meegenomen.”

Terug naar de ervaringsverhalen >
Naar de woning van Jaap Visser >
Bekijk de pagina van provincie Fryslân >

Verduurzaam je huis én je tuin

Geschreven door Imre Simon op . Gepost in Ervaringsverhalen.

Interview – Door een nieuwsbericht over subsidie op zonneboilers en zonnepanelen begon Godfried Westen zich in 2009 te verdiepen in duurzaam wonen. Dat gaat bij hem verder dan het huis, want ook de tuin krijgt voldoende aandacht. In het dagelijkse leven zet hij zich in via de lokale energiecoöperatie om zijn omgeving bewust te maken op energiegebied. Samen met zijn vrouw betrekt hij een twee-onder-een-kap woning in Bovensmilde. Het huis is toonaangevend voor een laagdrempelige wijze van verduurzamen. Tijdens de Nationale Duurzame Huizen Route op 2 en 9 november zijn er in heel Nederland weer honderden woningen te bezoeken. Het huis van Godfried is te bezoeken op 9 november.

Wie met Godfried spreekt, zal het niet ontgaan dat hij van de natuur houdt. “Ik heb een wilde tuin. Wat daar aan insecten voorkomt… dat is ongelooflijk”, vertelt hij. “Er staan veel heemplanten, die van nature in dit gebied voorkomen. Daarnaast heb ik ook drie regentonnen, maar ik zet er graag nog een paar bij.” Hij vindt duurzaamheid in de tuin minstens zo belangrijk als in huis: “Wat mij betreft zetten ze in het bouwvoorschrift dat je maximaal 15 tot 20 procent van de tuin mag verstenen.” Godfried legt uit dat het om een manier van denken gaat: “Wij hebben altijd zoveel mussen en merels in de tuin. Ook mieren laten we hun gang gaan, die zijn blijkbaar een belangrijke bron van eiwitten voor merels en mussen. Tja… soms verzakt er wel eens een tegeltje, maar wat maakt mij dat uit. We moeten er anders mee leren omgaan.”

In 2006 is echtpaar Westen in de woning in Bovensmilde komen wonen. Toen waren er beperkte duurzame toepassingen aanwezig. “In 1989 gold het bouwvoorschrift al, maar blijkbaar hadden ze zich daar niet goed aan gehouden”, verklaart Godfried. Als eerste schaften ze een zonneboiler en zes zonnepanelen aan, onder andere vanwege een aantrekkelijke subsidie. “Eigenlijk hadden we meteen twaalf zonnepanelen moeten installeren, want we moesten uitbreiden, waardoor de installatiekosten dubbel waren”, blikt Godfried terug. Naar aanleiding van berichtgeving over aardgasvrij wonen besloten ze later om ook hun gaskookplaat in te wisselen voor een inductie variant en een elektrische boiler in huis te halen.

Infraroodverwarming
In de studeerkamer van Godfried hangt het enige infraroodpaneel in huis. “De woonkamer ligt op het zuiden en daar zit de thermosstaat. ’s Winters wordt het daar vrij snel warm. Mijn studeerkamer ligt echter op het noorden en dan wordt het koud, omdat de verwarming afslaat. Met het paneel kan ik goed bij-verwarmen.”

Om de energievraag te beperken is er vloer-, bodem- en spouwmuurisolatie toegepast. “Er zat bijna niets in de spouwmuur. Toen hebben we er van die balletjes in laten spuiten. Maar daar zijn we niet zo blij mee, want ik kom ze steeds weer tegen in de tuin”, beschrijft Godfried. “Daarnaast merk ik er niet zo veel van op mijn gasrekening.”

Het dubbel glas in de woning hebben ze zo gelaten en ook lieten het dak onaangeroerd. “Dat is vrij goed gedaan tijdens de bouw; daarnaast verblijven we niet op zolder.” Om de laatste stap te zetten en het huis volledig aardgasvrij te maken, denkt Godfried na over een warmtepomp. “Maar ik wacht de ontwikkelingen nog even af”, besluit hij.

Verschillende verhalen
Het echtpaar Westen heeft bijna alle duurzame maatregelen door bedrijven laten uitvoeren. “Ik heb de kennis zelf niet in huis en heb mij via internet verdiept. Destijds was in onze omgeving niemand hier echt in geïnteresseerd.” Wel merkt Godfried dat het lastig is voor bedrijven om met huiseigenaren mee te denken. Zo waren er vijf installateurs die een ander verhaal over de zonneboiler vertelde. “De prijzen verschilden zonder reden erg van elkaar”, vertelt hij. “Uiteindelijk ben ik er uitgekomen.”

Qua besparing komt echtpaar Westen op zo’n 1000 m3 gas per jaar, 500 m3 minder dan voorheen. Godfried vindt energie die je niet gebruikt de beste besparing. “Daarom adviseer ik anderen te beginnen met besparen. Ga voor het laaghangende fruit. Koop ledverlichting, ontlucht je radiator, zet de temperatuur van je cv ketel lager en doe de gordijnen dicht in de winter.” Godfried is voorzitter van energiecoöperatie Duurzaam Bovensmilde. Deze coöperatie is ook aangesloten bij de coöperatieve leverancier Energie VanOns. “We willen mensen helpen goede keuzes te maken en te begeleiden in dit traject. Ook ondersteunen we lokale, duurzame initiatieven en opwekprojecten”, vertelt Godfried.

Terug naar de ervaringsverhalen >
Naar de woning van Godfried >
Bekijk de pagina van Drenthe>

Wonen in jaren 50 hoekwoning met een aanbouw van strobalen

Geschreven door Imre Simon op . Gepost in Ervaringsverhalen.

Interview – David en Jeanine Stomph hebben hun jaren 50 hoekwoning in Alkmaar in een half jaar tijd helemaal naar hun zin verbouwd en grondig geïsoleerd. Alle vloeren waren eruit en de aanbouw is opnieuw van geperste strobalen opgebouwd. De energierekening van de vorige bewoners bedroeg 270 euro. David en Jeanine betalen nu 118 euro, terwijl ze er met z’n vijven wonen. Tijdens de Nationale Duurzame Huizen Route op 2 en 9 november geven zij graag uitleg over hun duurzame huis en stellen zij hun woning open voor bezoekers.

In de zomer van 2017 kochten David en Jeanine een jaren 50 hoekwoning voor hun gezin. Vol enthousiasme gingen zij aan de slag met verbouwen. Ze stripten de woning helemaal en sloopten de oude aanbouw. De vloer werd goed geïsoleerd en voorzien van vloerverwarming met speciaal lamelparket dat de warmte van de vloerverwarming doorlaat.

Bouwen met stro
David besloot om voor hun aanbouw geen traditionele bouwmaterialen te kiezen. In plaats daarvan kozen ze voor geperste strobalen met een afwerking van leem. “Strobalen zijn een afvalproduct en kosten geen drol”, legt David uit “En de muren hebben hiermee een isolatiewaarde van 4,8, dat is gelijk aan de huidige nieuwbouwwoningen.” Het was wel bewerkelijk om het stro te persen. “En wij komen bij het stofzuigen nu nog steeds soms een strohalm tegen”, lacht hij. De nieuwe kozijnen in de aanbouw zijn van Vilam hout en isoleren zo goed dat ze goedgekeurd zijn voor passiefbouw, een Duits keurmerk. “Zelfs als het vriest hoeft de verwarming in de aanbouw bijna niet aan. Het is er altijd heel behaaglijk. Dat valt ook mensen op die bij ons op bezoek komen”, merkt David op.

Van het oude gedeelte van het huis zijn de spouwmuren geïsoleerd. Dat hebben David en Jeanine samen met de buren gedaan. “Ik ben in februari, toen het heel koud was, een blokje om van deur tot deur gegaan en heb gevraagd wie er mee wilde doen met isoleren. Het bleek dat een groot aantal buren al geïsoleerd hadden, maar wij hebben uiteindelijk toch nog met zes huizen samen de isolatie ingekocht”, vertelt David.

Goede arbeidsomstandigheden
Beneden is de woning naar wens, maar er zijn nog plannen om de zolder uit te bouwen en het dak daarbij te isoleren. De vergunning voor een nokverhoging is inmiddels bij de gemeente aangevraagd. “Op zolder reserveren wij ruimte voor een boilervat van de warmtepomp die wij in de toekomst aan willen schaffen”, vertelt David. Op dit moment wordt de woning nog verwarmd met een cv-ketel. Wel kon de watertemperatuur alvast verlaagd worden naar 50 graden, door de isolatie. “Als wij voor een warmtepomp gaan wil ik ook zonnepanelen aanschaffen,” zegt David, “maar ik moet nog op zoek naar een merk dat panelen onder goede arbeidsomstandigheden en op een milieuvriendelijk manier produceert.”

David en Jeanine kiezen voor een duurzame levensstijl en kopen bewust. Zo letten ze er bij het kopen van isolatiemateriaal op of dit ook ecologisch kan en hoeveel energie het heeft gekost het materiaal te produceren en transporteren. “Naast scoren glas- en steenwol hier best goed op”, concludeert David.

Allerbeste investering
Het gezin is blij met de comfortabele woning en koken op inductie, maar waar David het meest enthousiast over is, is de buis die hij onder de douche in de muur heeft ingebouwd: Een douchwarmteterugwinning. “Het warme water dat door het doucheputje wegstroomt verwarmt het nieuwe koude water voor. 74 procent van de warmte wordt zo teruggewonnen. Dat is de allerbeste investering die wij in huis gedaan hebben. Dit zou je moeten verplichten voor nieuwbouwhuizen!” vindt David. “En ik zeur nu nooit meer als iemand 15 minuten lang doucht.’

Relaxt wonen
Op de vraag waarom zij de verbouwing zo rigoureus en duurzaam hebben aangepakt is Davids reactie: “Zo zijn wij. Mijn oma heeft twee oorlogen meegemaakt en ons via haar kinderen geleerd de lucifers twee kanten op te gebruiken en onze sokken te stoppen in plaats van weg te gooien. Niet dat we dat ook allemaal echt doen want ik voel me niet schuldig. Ik hou van efficiëntie. Stoken voor de buitenlucht, daar kan ik niet tegen.”

David vindt het verbazingwekkend dat veel mensen niet eens weten wat zij maandelijks aan energie uitgeven. “Als ik vrienden en kennissen help met verbouwen, adviseer ik hen en probeer ik ze aan te steken met mijn enthousiasme.” Maar soms schrikt hij ook van hun reacties: “Een vriend van mij was een nieuwe uitbouw met 4 cm spouw aan het bouwen. Toen ik zei dat hij dat dikker moest maken en goed moest isoleren omdat hij er nu alleen maar piepschuim in had gedaan antwoorde hij met: “Er hangt hier toch een radiator.”

David en zijn gezin gaan gewoon door met isoleren: “Het fijne comfort valt het meest op. Als ik soms in andere huizen kom, denk ik vaak: Het is hier een beetje vochtig of kil. Dat heb ik thuis niet. Hier wonen we met z’n vijven gewoon heel relaxt.”

Terug naar de ervaringsverhalen >
Naar de woning van David >
Bekijk de pagina van Alkmaar>

Wim & Saskia bouwen hun ecologische droomhuis in Makkum

Geschreven door Imre Simon op . Gepost in Ervaringsverhalen, Nieuws, Verhalen over natuurlijke materialen.

Interview – Toen Wim Canton zijn vriendin Saskia Oelmeijer leerde kennen, woonde hij nog in Limburg. In het verleden heeft hij tweemaal een eigen huis gebouwd op de traditionele manier. Via Saskia leerde hij bewuster te leven. Zodoende ontstond het idee om samen een ecologische woning te bouwen. Op zoek naar een mooie, betaalbare plek om dit plan te realiseren, streken ze neer aan de andere kant van het land, in Makkum. Ze vertellen graag hun verhaal via de Nationale Duurzame Huizen Route.

Een ontdekkingstocht
Na het kiezen van een geschikte plek, startte een periode van onderzoek en uitzoekwerk. Wim maakte een maquette van hun droomhuis, ze voerden gesprekken en reisden door Nederland om informatie op te vragen. Via de Duurzame Huizen Route bekeken ze een strowoning in Veghel om ideeën op te doen. Ze werden enthousiast van het verhaal dat deze bewoners vertelden. Ook bezochten ze de bouwbeurs, waar voldoende informatie te vinden is over duurzaam bouwen. “Wanneer je biobased wilt bouwen, moet je goed nadenken hoe je dit gaat aanpakken en met wie je gaat samenwerken. In aannemersland is nog weinig bekend over de toepassing van biobased materialen,” vertelt Wim.  Het liefst hadden Wim en Saskia gekozen voor een geheel houten huis, die ruimte bood het beeld- en kwaliteitsplan echter niet. Uiteindelijk kozen Wim en Saskia een ontwerp waar ze tevreden mee zijn. Het stopt echter niet bij de buitenmuur. “Het was ons streven een optimale woonbehoefte te creëren binnen zo min mogelijk kubieke meters, ” legt Saskia uit. “Dit houdt zowel het energieverbruik als de kosten beperkt.” Een bouwbioloog keek mee om vragen over de toepassing van biobased materialen te beantwoorden.

Van A tot Z
Wim en Saskia waren actief betrokken bij het hele bouwproces. Ze huurden een timmerbedrijf in om samen het houtskelet, het dak en de buitenwanden op te bouwen en de kozijnen en het glas te plaatsen. Een lokale metselaar werd aangetrokken voor het metselwerk en voegwerk. Verder was er nog iemand verantwoordelijk voor het opspuiten van de leem, een elektricien en een loodgieter. Wim en Saskia hebben de rest gedaan. “Een periode van hard werken,”, vertelt Saskia. “ Door strakke deadlines en tegenslagen, onder andere langdurig slechtweer, zakt de moed soms in je schoenen,” vult Wim aan. Toch zien ze een duidelijke meerwaarde bij het zelf uitvoeren van de bouw. “Je kent de woning van A tot Z. Elke schroef en elk gaatje ken je. Daarnaast hebben we op de totale bouw zo’n €50.000 bespaart.”

Duurzame Maatregelen
Toen de bouw begon en het houtskelet vorm kreeg met de bekleding van houtvezelplaten, keken mensen uit de buurt raar op. “Het is hier een relatief onbekende bouwmethode, bij onze oosterburen wordt het op grotere schaal toegepast,” vertelt Wim. Er is isolatie toegepast van houtvezel, door de hoge isolatiewaarde zijn de buitenwanden ongeveer 50 centimeter dik. Op de binnenwanden is een leemlaag aangebracht, die is afgewerkt met leemfinish. “Het afwerken van de leem en aanbrengen van de leemfinish hebben wij als een zeer creatief proces ervaren,” vertelt Wim. “Op de betonnen fundering en de begane grondvloer na is de woning biobased.” Op de vloer in de keuken, hal en badkamer liggen estrikken. Deze hebben een warmte bufferend vermogen en houden gemakkelijk warmte en zonlicht vast. Onder de estrikken ligt vloerverwarming. De keuken maakt Wim van massiefhout. In de leem gestucte wanden is wandverwarming aangebracht. Dit geheel wordt verwarmd door middel van een warmtevat met een elektrisch element. In de toekomst wordt de stroomlevering ontlast door het toepassen van heatpipes. Dankzij deze maatregelen is geen gasaansluiting nodig.

Op de oprit hebben Wim en Saskia gekozen voor hergebruikte, authentieke straatkeien. De dorpels en regenwaterafvoer zijn van koper, een duurzaam metaal. “De inrichting van de tuin is een verlengstuk van het huis. We willen een eetbare tuin creëren met eetbare planten en een moestuin,” vertelt Saskia. “Het buitenleven is belangrijk voor ons. In onze tuin willen we leef- en voedselplekken creëren voor vleermuizen, egels, insecten en andere dieren.”

‘We willen deze manier van bouwen én leven uitdragen.’ 

Trots op het resultaat
Hoewel het huis nog niet af is, wonen Wim en Saskia sinds juni 2018 in hun nieuwbouwwoning. Ze ervaren de natuurlijke materialen als zeer prettig, mede vanwege de uitstraling en het ademende karakter. “De benedenverdieping is goed bewoonbaar, hier bevinden zich ook de badkamer en een slaapkamer. “Boven is het nog een bende,” geeft Saskia toe. Hoewel Wim en Saskia ontzettend genieten van het wooncomfort, zou Saskia het gezien de stress en tegenslagen niet snel overdoen. Wim: “We willen deze manier van bouwen én leven uitdragen. Naast het milieuaspect hebben we ook de kosten laag kunnen houden, dankzij eigen inkoop en veel zelfklussen. We zijn trots op wat er staat.”

In de toekomst willen Wim en Saskia het huis energieneutraal maken en het verbruik verder omlaag brengen. “Maar het is ook tijd om te genieten, bijvoorbeeld door langs het IJsselmeer te fietsen en te genieten van de rust,” vertelt Saskia lachend.


Terug naar de ervaringsverhalen >
Naar de woning van Wim en Saskia >
Bekijk de pagina van Fryslan>

Toekomst voor een karakteristieke woonboerderij

Geschreven door Imre Simon op . Gepost in Ervaringsverhalen, Nieuws.

Wouter en Marian de Noo maken oude woonboerderij duurzaam & energiezuinig

Interview – Een weggetje kronkelt door het Drentse landschap. Perenbomen begeleiden het pad langs verschillende boerderijen. Elke passerende boerderij ziet er prachtig uit. De ene voorgevel nog mooier dan de ander. Eén van deze woonboerderijen staat momenteel in de steigers. De eigenaren Wouter en Marian de Noo verbouwen en renoveren eigenhandig hun woning. Ze willen het wooncomfort vergroten met behoud van de authentieke elementen. Maar de grootste uitdaging zit in het duurzaam en energiezuinig maken van het pand. Hoe maak je een woonboerderij toekomstbestendig? Wouter en Marian vertellen graag meer over hun ervaringen.

Ik vertrek
Wouter en Marian droomden al langere tijd van het wonen op een boerderij. Rondom hun woonplaats Montfoort was dit een lastig te realiseren wens. Hun zoekgebied naar het perfecte landelijke woonhuis breidde zich steeds verder uit, tot hun oog viel op een woonboerderij uit 1850, in Drenthe. Vier jaar geleden nam het gezin haar intrek in deze woning. Een grote stap voor het gezin. ‘Ik Vertrek naar het binnenland’ noemt Wouter het gekscherend. Inmiddels zijn Wouter, Marian en hun drie dochters van negen, veertien en zestien jaar gewend aan de nieuwe, landelijke leefomgeving. Toch is de droom nog niet helemaal verwezenlijkt. Na twee jaar in het huis te hebben gewoond startte in april 2016 de verbouwing. Dit project is nog in volle gang.

Authentiek blijven
Van oorsprong was de woning opgedeeld in twee delen. Het voorste gedeelte betrof het woonhuis, met een bedstee wand, en besloeg een kwart van het geheel. Daarachter de stal waar de koeien verbleven. Inmiddels zijn beide gedeelten samengevoegd en beslaat de woning een riante oppervlakte van 25 bij 11 meter. Om een comfortabel en duurzaam huis te creëren moesten zowel de binnen- als buitenschil van de woning volledig worden vernieuwd. Voor advies hebben ze de hulp ingeschakeld van een ervaren architect en de monumentenwacht, die een inspectie hebben uitgevoerd. De oude balkenconstructie heeft een zichtbare plek gekregen in de nieuwe ontwerp. ‘Het behoud van de authentiek elementen is erg belangrijk voor ons’ vertelt Marian. Tijdens het strippen zijn veel oude elementen aan het licht gekomen; er kwamen oude vensterbanken, een schouw en originele deurkozijnen tevoorschijn. In de aardappelkelder werden tegels gevonden die, na een stevige poetsbeurt, gebruikt zijn voor het betegelen van het toilet. ‘Het zijn de kleine dingen die je verrassen en je blij maken’ aldus Wouter.

Duurzaam streven
Momenteel restaureert het echtpaar de ingezwenkte lijstgevel en de raamkozijnen aan de voorzijde van het huis. Hiervoor wordt lijnolieverf gebruikt, als duurzame variant. Het illustreert de wijze waarop Wouter en Marian te werk gaan. De karakteristieke uitstraling wordt zoveel mogelijk behouden en daaraan worden nieuwe, duurzame maatregelen toegevoegd. Zo wordt er leemstuc gebruikt, niet enkel voor een mooie uitstraling, maar ook omdat het een natuurlijk materiaal is dat ademt. Daarnaast wordt er dampopen geïsoleerd, zonder gebruik te maken van glas- of steenwol.

Sinds januari van dit jaar is de aardwarmtepomp in werking gesteld. Deze kan de woning verwarmen en verkoelen. Wouter: ‘In de koude eerste maanden van dit jaar was de woning behaaglijk warm. In de zomermaanden zorgt de pomp voor verkoeling, maar deze functie moet nog iets beter worden afgesteld.’ De warmtepomp is naar schatting in 30 jaar terugverdiend, afhankelijk van de gasprijsstijging in de toekomst. ‘Veel mensen die onze woning komen bezoeken zijn vooral geïnteresseerd in het terugverdienmodel van de warmtepomp’ valt Wouter op. ‘We moeten ons echter realiseren dat we nu écht van het gas af moeten. Er staat een investering tegenover om dit te realiseren’.

Goed voorbeeld doet volgen
Familie de Noo heeft veel informatie moeten inwinnen over de verduurzaming van hun woning. ‘Onze architect en een lokale schilder hebben ons goed geholpen bij het maken van de juiste keuzes. Daarnaast heb ik internet moeten afstruinen voor waardevolle adviezen over bijvoorbeeld het gebruik van natuurlijke materialen en dampopen isoleren’ geeft Wouter aan. Hij heeft in de loop van de tijd zoveel kennis opgedaan, dat hij zichzelf inmiddels een specialist mag noemen. ‘Nederlandse bouwmarkten hebben nog veel te weinig duurzame materialen en ook de aannemerij is te traditioneel.  Hierdoor vergt het erg veel zoekwerk.’ Dat moet anders, meent Wouter. ‘Ik had veel behoefte aan een adviseur, die mij een totaalplaatje kon schetsen, zonder daar direct duizenden euro’s aan uit te hoeven geven.’ Kennissen en vrienden komen nu naar Wouter voor advies. ‘Ik help graag anderen, maar ik ben geen adviseur’ zegt Wouter stellig.

‘Duurzaam bouwen staat in de kinderschoenen, het is soms echt nog pionieren.’ 

Wouter en Marian delen hun kennis en ervaringen met anderen via de Nationale Duurzame Huizen Route. Ze stellen hun huis open voor bezoekers tijdens de huizen route in november. Dit jaar vindt deze plaats op 3 & 10 november. Afgelopen voorjaar hebben zij ook een verdiepende excursie, een zogenaamde thematour, gehouden over duurzaam isoleren. ‘Duurzaam bouwen staat in de kinderschoenen, het is soms echt nog pionieren.’ Geeft Wouter aan. ‘Daarom is het goed om je verhaal te vertellen aan anderen, zodat het beter onder de aandacht komt. Voor onszelf is het ook altijd een verrijking om anderen op bezoek te krijgen en hun plannen te horen.’

Terugblik
‘Ga in zee met een aannemer en een architect die gevoel hebben bij duurzaam bouwen.’, wil Wouter als tip meegeven aan huiseigenaren met duurzame plannen. ‘Door samen met hun goede voorbereidingen te treffen, voorkom je onaangename verrassingen.’ Wouter en Marian hebben de woning eerst een tijd bewoond, voordat ze begonnen met de verbouwing. ‘Als je die mogelijkheid ook hebt… doen! Je merkt vanuit de woonervaring wat je belangrijk vindt en dit kun je meenemen in de verbouwingsplannen.’

De verbouwing is een grotere klus gebleken dan van te voren gedacht. ‘Maar als ik met een kopje koffie in de tuin naar het pand kijk, ben ik een tevreden mens’ vertelt Marian. Wouter vult aan: ‘Als we van te voren geweten hadden wat wij op hals hebben gehaald, zouden we hier niet aan zijn begonnen. Maar ik ben er van overtuigd dat we over vijf jaar dolblij zijn met het eindresultaat’. De verbouwing is nog lang niet klaar. Uiteindelijk moeten er nog zonnepanelen op de schuur komen, worden er extra kamers gebouwd en zal het achterste gedeelte van de oorspronkelijke stal verhuurd worden als appartement. Maar over twee maanden verwacht de familie de Noo het pand wel weer te bewonen. Marian: ‘Dan begint het échte genieten, van elkaar en van het huis.’


Terug naar de ervaringsverhalen >
Naar de woning van familie de Noo >
Bekijk de pagina van Drenthe >

Onze weg naar een energieleverende woning (4)

Geschreven door Imre Simon op . Gepost in Ervaringsverhalen.

 Blog door familie Scholten. 07 januari 2019

Wij zijn nu anderhalf jaar energie neutraal. In dit laatste blog beschrijven wij onze “operationele” ervaringen.

Omdat wij ruim voor het stookseizoen waren begonnen met de installatie van de diverse systemen, hadden wij ook tijd om te wennen aan de andere manier van energie gebruik. Dat het “anders” was bleek al snel. Zoals in de vorige blog beschreven hadden wij bij een dalende buitentemperatuur, regelmatig last van kortsluiting, waardoor de stroomvoorziening en daarmee de werking van de warmtepomp uitviel. Toen dit uiteindelijk door de monteur van de leverancier van de warmtepomp was opgelost, bleek de kamertemperatuur niet goed meer te kunnen worden geregeld. Ondanks dat de “thermostaat” op 20 graden stond, liep de gemeten kamertemperatuur op tot 25+ graden. Het stroomverbruik liep ook behoorlijk op tot 40+ kWh per dag. Bij een gemiddelde buitentemperatuur van ruim boven nul was dit wel even schrikken. Wat zou het verbruik dan wel niet worden als het echt ging vriezen! Gelukkig had de monteur die de klacht had verholpen al snel een antwoord op dit probleem. Bij het oplossen van het eerste probleem (kortsluiting) had hij geconstateerd dat de firmware niet up-to-date was. Nadat hij deze had geüpdatet bleek dat alle vooringestelde waarden waren gewist. Zo ook die van de zogenaamde “stooklijn”. De leek zegt dit niets, maar omdat de stooklijn zeer belangrijk is voor het goed functioneren van de warmtepomp, wil ik hier ruime aandacht aan geven. 

Wat is een stooklijn.

Dit is het gebied tussen de minimale en maximale temperatuur waarmee warmtepomp in combinatie met een ruimtetemperatuur- en buitentemperatuurvoeler het huis zo effectief mogelijk moet kunnen verwarmen. De warmtevraag van de woning bepaald de waarden. Zo zal een goed geïsoleerde woning een lagere stooklijn hebben dan een slecht geïsoleerde woning. In ons geval bleek dat de  monteur de voor-ingestelde waarden had gewijzigd in 25-45. Volgens zijn documentatie hoorden deze bij een middelmatig geïsoleerde woning. Omdat de oorspronkelijk ingestelde waarden niet meer waren te achterhalen hebben wij gekozen voor de waarden van een goed geïsoleerde woning, namelijk 20-35. Met deze instelling hebben wij tot op heden naar volle tevredenheid gewerkt. De op de “kamerthermostaat” ingestelde temperatuur wijkt maximaal 1 graad af van de werkelijk gemeten kamertemperatuur.

Ruimtevoeler in plaats van kamerthermostaat.

Dit is iets wat onze hele manier van denken op de kop heeft gezet. De monteur had ons erop gewezen dat de ruimtetemperatuurvoeler voor een “All Electric” warmtepomp iets anders is dan de kamerthermostaat voor een CV installatie. Voorbeeld; als bij een CV de kamerthermostaat van 20 op 15 graden wordt gezet dan zal naar enige tijd de kamertemperatuur ook 15 graden zijn. Als de ruimtetemperatuurvoeler voor een warmtepomp in dat geval op 15 graden wordt gezet, dan zal de kamertemperatuur wel afnemen maar stabiliseren rond de minimale waarde van de stooklijn. In ons geval dus rond de 20 graden. Dit geeft ook meteen het antwoord op het eerder beschreven geval van een hogere kamertemperatuur dan waarop de ruimtetemperatuur voeler is ingesteld.

Uit het voorgaande blijkt dat, ondanks dat een warmtepomp een ingewikkeld apparaat is, het relatief eenvoud is om te constateren of een warmtepomp optimaal functioneert. Je kunt dan denken aan:

-Schommelt de kamertemperatuur teveel rond de ingestelde ruimtetemperatuur, dan zal waarschijnlijk de minimale stooklijn temperatuur (Voetpunt) te laag of te hoog zijn ingesteld.

-Kan de ingestelde kamertemperatuur niet worden bereikt, dan zal waarschijnlijk de maximale stooklijn temperatuur (Eindpunt) te laag zijn ingesteld.

Het energieverbruik is, zoals al eerder opgemerkt, erg afhankelijk van de juiste stooklijn instellingen.

Tip: Als de warmtepomp goed werkt, verander de instellingen dan niet meer!

Er wordt vaak gezegd dat een warmtepomp veel stroom verbruikt. Ja, dat is waar (zie de tabel aan het einde van deze blog). Daarom is het van belang om in dat geval op zoek te gaan naar de mogelijke oorzaak. Denk aan: Isolatie, isolatie, isolatie en het voorkomen van tocht!

Regelmatig horen wij dat een lucht/water warmtepomp bij lage temperaturen onvoldoende warmte kan genereren om het huis warm te houden. Wij kunnen nu uit ervaring zeggen dat dit niet waar is. Begin 2018 zakte de buitentemperatuur in de vroege ochtend regelmatig tot -18 graden. De kamertemperatuur kwam in die periode, zonder dat er gebruik werd gemaakt van de elektrische bijverwarming, niet onder de 20 graden. Onze warmtepomp kan dus zelfs tot deze lage temperaturen voldoende warmte uit de buitenlucht halen.

Zijn er dan helemaal geen nadelen bij het overgaan van een gas gestookte verwarming naar een warmtepomp? Voor ons is er maar 1 aandachtspuntje.

De temperatuur in het verwarming systeem van een warmtepomp is erg laag. Op de begane grond hebben wij vloerverwarming, maar op de verdieping hebben wij nog gewone radiatoren. In de badkamer hadden wij gelukkig al bij een vorige verbouwing een relatief ruim bemeten lage temperatuur radiator en elektrische vloerverwarming aangelegd. Daardoor is de temperatuur daar behaaglijk, maar als wij dit niet hadden gedaan waren er zeer zeker aanvullende maatregelen van toepassing geweest om een behaaglijke temperatuur te kunnen bereiken. Voor de slaapkamers geldt dat eerder genomen maatregelen (kunststof kozijnen met HR++ beglazing) en de warmte die van beneden komt in combinatie met de oude radiatoren, voor ons voldoende is om een behaaglijke slaapkamertemperatuur te waarborgen. Nu hebben wij geen thuiswonende kinderen meer, maar als dat wel het geval zou zijn geweest, zouden er met aanvullende maatregelen (elektrische kachel, infraroodverwarming en/of LTV radiatoren) ook in dat geval een behaaglijke temperatuur gecreëerd kunnen worden.

Energieverbruik in 2018

MaandAfgenomen kWhOpgewekt kWhNetto verbruik kWh
Januari634100534
Februari611427184
Maart53851820
April163871-708
Mei1431001-858
Juni133735-602
Juli1281057-929
Augustus156720-564
September167727-560
Oktober322598-276
November544266287
December66764603
Totaal42067084-2869

Uit de tabel blijkt dat wij afgelopen jaar geen energiekosten hebben gehad en zelfs nog een leuk bedrag van de energieleverancier terug mogen verwachten. Voor 2018 hadden wij een contract waarbij wij €0,11 exclusief BTW per terug geleverde kWh krijgen.

Conclusie:

Wij zijn erg blij met de genomen maatregelen. Nu is het afwachten hoe de overheid met ons omgaat. De politiek heeft wel een grote mond omtrent de noodzaak van vergroening maar wil wel inkomsten blijven ontvangen uit de/het energie- sector/verbruik. Met toegeknepen bilspier wacht ik op 2021. Pas dan zal blijken hoe de overheid omgaat met de huidige salderingsregeling en of ze ons werkelijk wil bewegen om van het gas af te gaan.

Onze weg naar een energieleverende woning (3)

Geschreven door Imre Simon op . Gepost in Ervaringsverhalen.

 Blog door familie Scholten. 02 januari 2019

Ondanks een gedegen voorbereiding en het feit dat wij heel blij zijn met het uiteindelijke resultaat van de verduurzaming van onze woning, zijn er toch wel enkele zaken die wij middels dit blog willen delen. Spraakverwarringen, de onbetrouwbare overheid, verschil van inzicht, fouten in handleidingen, te weinig kennis bij de fabrikant en installateur, hebben gezorgd voor de nodige hoofdbrekers en zorgen. Wij hopen dat aankomend “verduurzamers” met deze ervaringen hun voordeel kunnen doen.

Spraakverwarringen.

Tijdens het gehele proces hebben wij ervaren dat het heel belangrijk is om alle gemaakte afspraken schriftelijk vast te leggen, onduidelijkheden (soms tot vervelens toe) bespreekbaar te maken en vooral niemand op zijn blauwe ogen te vertrouwen.Het is moeilijk te verteren als blijkt dat gedane zaken geen keer nemen. Vaak blijkt dat aanpassingen achteraf duur uitpakken en meestal voor rekening komen van de klant.

De installateur had een dakplan gemaakt. Hiermee werd inzichtelijk gemaakt waar de oude (12) en nieuwe (17) zonnepanelen en de zonnecollectoren (3) zouden worden geplaatst op het dak. Wij hadden gekozen voor panelen en collectoren van dezelfde afmeting. Dit betekende dat er 3 horizontale rijen panelen met aan de einde van elke rij een collector. Voor de duidelijkheid, dit betekende dat de drie collectoren onder elkaar zouden worden geplaatst. Op de dag van plaatsen stelden de monteurs dat de installateur iets had afgesproken wat niet mogelijk was. Aangezien de aansluiting van de collectoren aan de bovenzijde zat zou er een brede naad nodig zijn tussen de collectoren om deze te kunnen aansluiten op elkaar. Dat betekende dan dat ook tussen de 3 rijen zonnepanelen een brede naad zou moeten zitten omdat het anders geen gezicht zou zijn. Omdat 4 monteurs ruim een uur aan het bakkeleien waren hoe nu verder te gaan, heb ik de beslissing genomen om de 3 collectoren aan het einde van de bovenste rij panelen te plaatsen (naast elkaar dus). Vervolgens bleek het installeren van de collectoren naast de panelen ook niet zo eenvoudig was als voorgesteld door de installateur. Omdat de collectoren dikker zijn dan de panelen moeten beiden worden geplaatst met specifiek bevestigingsmateriaal. Na weer een paar uur praten en passen werd er eindelijk begonnen met het installeren. Vooral het uitlijnen van de collectoren met de panelen heeft heel veel tijd gekost. Dit kwam voornamelijk doordat het bevestigingsmateriaal van de collectoren totaal niet paste bij dat van de panelen. Wel vreemd dat je, als zonneboiler fabrikant, collectoren levert met dezelfde afmetingen als de panelen, maar dan blijkbaar niet nadenk hoe je die dan samen moet plaatsen!

Onbetrouwbare overheid.

Dat de overheid tijdens het spel de regels verandert, is inmiddels een bekent gegeven. Ook bij ons was dat het geval. Een paar weken voordat de installateur zou beginnen met de installatie werd ik door hem gebeld met de mededeling dat de subsidieregeling voor warmtepompen en zonneboilers was gewijzigd. Dit zou voor ons betekenen dat wij ongeveer €1400,00 subsidie minder zouden krijgen. Dit was wel even slikken. Gelukkig bleek later dat er in de kleine lettertjes stond dat als je kon bewijzen dat er voor de ingangsdatum van deze regeling er al een installatie-overeenkomst was getekend, dat dan de oude regeling nog van toepassing zou zijn. Gelukkig voor ons dus, in dit geval.

Een ander probleem is de saldering van opgewekte en terug geleverde stroom met de opgenomen stroom. Zoals het er nu naar uitziet, wordt de huidige regeling in 2020 vervangen voor een “teruglever-subsidie”. Ik denk dat de huidige relatieve eenvoudige regeling wordt vervangen door een slechtere en veel ingewikkeldere regeling. Maar omdat de huidige regeling financieel nadelig is voor de overheid moet er dus iets veranderd worden in het nadeel van de consument.

Verschil van inzicht.

Ik had gekozen voor een lucht/water warmtepomp van het type TowerSolar. Dit betekent dat er een boiler met daarin 2 spiralen wordt toegepast. Op advies van de installateur is ervoor gekozen om een extra boiler toe te passen. Hiermee zou er voldoende warm tapwater voorradig zijn. Op eigen inititief heeft de installateur toen bepaald dat een Tower warmtepomp voldoende was. Pas nadat ik de offerte had geaccepteerd werd mij duidelijk dat ik een type 9.0 T-S in plaats van 9.0 TS-S zou krijgen. Dit betekende dat er maar 1 spiraal in de warmtepomp boiler zat. Na veel heen en weer gepraat ben ik uiteindelijk akkoord gegaan, mede om tijdverlies te voorkomen. Hiermee heb ik naar mijn mening wel ingeleverd op de mogelijkheid om met beide boilers te verwarmen met gratis zonnewarmte.

Fouten in de handleiding.

Dit is een grote bron van ergernis gebleken. Het gaat nu te ver om hier uitgebreid op in te gaan, maar het is schokkend om te constateren dat er grote tekortkomingen staan in de handleidingen voor installateurs en gebruikers. Voor beiden zal ik een voorbeeld geven.

–Installateur.

Voor mijn warmtepomp zijn 2 buiten units beschikbaar. Voor elke unit is een specifieke vorst beveiliging van toepassing. Volgens de handleiding moest er voor mijn systeem een externe beveiliging worden aangelegd. Na ingebruikname van het systeem bleek dat er regelmatig sprake was van kortsluiting, waarbij alle (krachtstroom) automaten in de meterkast eruit klapten. De installateur heeft van alles geprobeerd, inclusief het vervangen van de automaten, maar kwam er niet uit. Ook de monteur van de fabrikant kwam er aanvankelijk niet uit. Pas toen hij de tijdstippen waarop de klachten ontstonden had onderzocht bleek dat op al die momenten de buitentemperatuur rond de temperatuur was geweest waarop de vorst-beveiliging in werking zou moeten treden. Na contact te hebben opgenomen met zijn collega’s werdt geconstateerd dat er voor mijn systeem helemaal geen externe vorst-beveiliging nodig was omdat die al in de binnen-unit zat. Conclusie, als beide beveiligingen in werking traden, dan ontstond er een kortsluiting waardoor het hele systeem uit viel. 

–Gebruiker.

In de handleiding staat dat de warmtepomp is uitgerust met een smart grid aansluiting. Dit betekent o.a. dat zonnepanelen rechtstreeks kunnen worden aangesloten op de warmtepomp. Als er sprake zou zijn van een stroomstoring, zou de warmtepomp op de opgewekte spanning van de zonnepanelen kunnen blijven werken. Dit is natuurlijk mooi, maar in Nederland is dit verboden! De omvormers van zonnepanelen moeten zodanig worden aangesloten dat als er sprake is van een stroomstoring de omvormer wordt uitgeschakeld en dus geen spanning meer kan leveren aan het (locale) net. Inmiddels is de handleiding aangepast.

Ik heb voor beide voorbeelden contact gehad met de fabrikant. Als excuus werd aangevoerd dat het type warmtepomp al jaren in gebruik is in Zweden, maar voor de Nederlandse markt nieuw is. Omdat de invoering onder tijdsdruk plaats heeft gevonden is er voor gekozen om de handleiding “een op een” te vertalen. Blijkbaar zijn hierbij fouten gemaakt. Omdat de technische kennis bij de fabrikant en de door hen erkende installateurs nog niet optimaal is, kan het voorkomen dat fouten in de handleiding niet tijdig zijn onderkent. En daar moeten wij het dan maar mee doen en hopen dat de gevolgen binnen de perken blijven.

Gebrek aan kennis bij de installateur.

Op de site van de fabrikant staat dat hun warmtepompen alleen mogen worden geïnstalleerd door door hen geselecteerde installateurs. Zoals al eerder gesteld bleek dat de technische kennis bij de installateur niet optimaal was. Veelvuldig werd er een hulplijn ingeroepen en uren lang stond men gebogen over de handleiding. Voor mij als kritische consument kwam dit niet goed over. Ik had toch niet voor niets gekozen voor een ervaren installateur? Wij mochten daarvoor echter wel de rekening betalen.

In een volgend blog beschrijven wij de ervaringen in het eerste jaar.

Onze weg naar een energieleverende woning (2)

Geschreven door Imre Simon op . Gepost in Ervaringsverhalen.

 Blog door familie Scholten. 26 november 2018

In deze blog volgt een beschrijving van de genomen maatregelen

Isolatie
Omdat wij een vrij nieuwe woning hebben (1993) was deze tijdens de bouw al voorzien van redelijke vloer, gevel en dak isolatie. Alleen het glas was niet van deze tijd. Er was namelijk maar gedeeltelijk dubbelglas toegepast. Door in 2011 alle deuren en ramen op de begane grond te vervangen door kunststof kozijnen met HR++ beglazing zou ons huis voldoende geïsoleerd moeten zijn voor het toepassen van een lage temperatuur verwarming (LTV). In 2018 hebben wij ook de bovenverdieping voorzien van kunststof kozijnen met HR++ beglazing. In 2016 hebben wij een spanplafond laten installeren. Dit had een andere reden, maar bijkomend voordeel was dat relatief koude plafond niet meer voor koudeval kon zorgen. Tevens konden wij gelijk onze verlichting aanpassen naar LED inbouwspots.

Zonnepanelen
In 2014 hebben wij 12 zonnepanelen (255 pW) op ons dak laten leggen. Hiermee konden wij onze volledige elektriciteitsverbruik zelf opwekken en hadden wij zelfs nog een paar honderd kWh over. 

Koken
Tijdens een keukenrenovatie in 2016 zijn wij overgegaan van koken op aardgas naar inductie. De eerste stap naar een gasloze woning!

Verwarmen en warmwatervoorziening
De volgende stap was het ingewikkeldst, meest omvangrijkst en duurste. Ik heb daarvoor eerst heel veel informatie gezocht en gevonden op het internet. Gesprekken gevoerd met installateurs en aannemers om te onderzoeken wat er voor ons mogelijk was en niet onbelangrijk, wat het ons uiteindelijk zou gaan kosten. Om de financiële gevolgen te kunnen dragen heb ik voor de zekerheid de mogelijkheden onderzocht voor een financiering. 

De stappen die ik heb doorlopen zijn:

Financiering
De meest voor de hand liggende bron voor financiering was het verhogen van de hypotheek. Helaas bleek al heel snel dat dit niet tot de mogelijkheden behoorde. De overheid heeft de regels voor hypotheken zodanig aangepast dat ondanks de overwaarde van tonnen, er geen 2e hypotheek kon worden afgesloten op ons huis. Vervolgens heb ik op de site van onze gemeente gekeken. Daar stond informatie over de mogelijkheid van het afsluiten van een energiebespaarlening waar zelfs een rentekorting op van toepassing was middels een bijdrage van de provincie. In de voorwaarden stond dat ik een maximaal bedrag kon aanvragen. Het bedrag zou gestort worden in een depot waaruit de kosten die ik moest maken rechtstreeks konden worden betaald. De rente en aflossing moesten maandelijks worden betaald en extra aflossen was onbeperkt mogelijk. Gezien de gunstige voorwaarden heb Ik deze lening aangevraagd voor het maximaal mogelijke bedrag. 

Bij de belastingaangifte over 2017 bleek dat de lening al was meegenomen in de door de belastingdienst ingevulde gegevens!
 

Offertes aanvragen en aanvaarden
Inmiddels had ik ook diverse offertes aangevraagd voor de werkzaamheden en installaties die ik had uitgekozen. Omdat ik al veel energie had gestoken in het onderzoeken wat ik wilde, kon ik snel overgaan tot het aanvaarden van de offertes.
 

Ik heb gekozen voor een:

Warmtepomp
De eerste keus was welke, een lucht/lucht, een lucht/water, of een water/water. De lucht/lucht viel al snel af gezien de beperkte mogelijkheden, waarvan de belangrijkste, geen warmwaterbereiding mogelijk. De water/water viel af om de hoge kosten voor het boren van een bron of aanleggen van een vlakke collector waarvoor de hele tuin op de schop moest. In het verleden had ik al de mogelijkheid van het aanleggen van een grijs-water systeem waarin regenwater in rubberzakken kon worden opgeslagen in de kruipruimte. De water/water warmtepomp kan dan de benodigde warmte uit dit water halen. Door de bodemwarmte en eventueel de warmte van de zonneboiler te benutten door de retourleiding door de zakken te laten lopen, wordt voorkomen dat het water bevriest. Om dat systeem zo optimaal mogelijk te benutten zouden de toiletten, de wasmachine en de buitenkraan (voor de tuin en autowassen) ook moeten worden aangesloten. Ik heb toen besloten dit systeem niet toe te passen in dit bestaande huis. Als wij nog eens een ander nieuw huis laten bouwen, zou een grijs-water systeem zeer zeker worden toegepast. 

De keuze is daarom gevallen op een all electric lucht/water warmtepomp met een vermogen van 9 kW in mono block uitvoering met interne boiler van 184 ltr.
 

Zonneboiler (185 ltr) met 3 collectoren
Dit zijn meer collectoren dan benodigd voor de waterbehoefte van 2 personen, maar ik had ruimte op het dak om eventuele uitbreiding van de boiler capaciteit mogelijk te maken. Op advies van de installateur wordt de zonneboiler alleen gebruikt voor het verwarmen van tapwater. Dit omdat een warmtepomp veel meer moeite heeft met het verwarmen van water op hogere temperaturen, maar moeiteloos water kan verwarmen op lagere temperaturen.

Door het plaatsen van extra zonnepanelen kan het hogere stroomverbruik eenvoudig worden gecompenseerd. Het (voorverwarmde) water uit de zonneboiler stroomt via de warmtepomp boiler naar de tappunten. 


Extra zonnepanelen
Omdat een all electric warmtepomp relatief veel energie verbruikt hebben wij ervoor gekozen om de bestaande 12 zonnepanelen aan te vullen met 17 panelen (270 pW) tot 29 panelen totaal. Hiermee kan ik ongeveer 8000 kWh opwekken. Dit is meer dan wij nu nodig heb, maar omdat wij ruimte op het dak en in de financiële middelen hadden, hebben wij gekozen voor dit aantal. Een bijkomend voordeel is dat wij zo ook zijn voorbereid op de toekomst en een elektrische auto kunnen opladen. 


Waterontharder
Toen de oude CV werd verwijderd, bleek dat wij net op tijd waren om deze te vervangen. De boiler zat namelijk nagenoeg vol met kalk en ook bleek er een scheur in het branderhuis te zitten. Total los dus, maar dat mag ook na 25 jaar trouwe dienst. Om te voorkomen dat de nieuwe installatie het zelfde lot beschoren zou zijn, hebben wij een waterontharder laten installeren. Perfect, geen kalk meer op kranen, glas en tegels en hopelijk ook niet meer in warmwater apparaten!


Vloerverwarming
Omdat wij hadden gekozen voor een warmtepomp moest er ook een lage temperatuur verwarming (LTV) systeem worden aangelegd. Wij hadden de keuze tussen de bestaande radiatoren te vervangen door LTV radiatoren of het aanleggen van vloerverwarming. Aanvankelijk viel de keuze op LTV radiatoren. De theorie bleek echter anders te zijn dan de praktijk. Ondanks dat ik een installatiebedrijf de situatie had laten bekijken, bleek dat de aansluitingen van de LTV radiatoren niet op de H-blokken van de oude radiatoren te kunnen worden aangesloten. Dit betekende dat er in de vloer moest worden gehakt om de leidingen te verleggen. Dit was voor ons een doemscenario omdat wij dan onze eikenhouten vloer ook moesten bewerken. Na er nog eens een nachtje over te hebben geslapen hebben wij de knoop doorgehakt en omdat er zo wie zo in de betonvloer gehakt moest worden, hebben besloten om dan maar gelijk vloerverwarming aan te leggen.Wij hebben zelf de houten vloer verwijderd en de aannemer heeft de vloerverwarming  aangelegd. Hierbij bleek dat wij geen gewone zand-cement vloer maar een gietvloer hadden. Hiervoor was een andere frees nodig die hij speciaal moet bestellen. Het frezen, het leggen van de buizen, het installeren van de verdeler met energiezuinige pomp en het aansluiten was in een halve dag gereed. Omdat wij hadden gekozen voor een PVC vloerbedekking, moesten de sleuven met daarin de vloerverwarmingsbuizen worden dichtgesmeerd met tegellijm en moest de vloer vervolgens worden geëgaliseerd. Tenslotte kon de nieuwe pvc vloer worden gelegd en konden wij na 2 maanden op de bovenverdieping te hebben geleefd, weer beginnen met het inrichten van ons zo goed als nieuwe huis!


Gasloos
Nadat alles was geïnstalleerd kon de netwerkbeheerder de gasaansluiting afkoppelen en de gasmeter verwijderen. Hiermee was het project beëindigd en waren wij de trotse eigenaren van een energieleverende en gasloze woning.

In een volgende blog zal ik onze ervaringen delen.

Onze weg naar een energieleverende woning (1)

Geschreven door Imre Simon op . Gepost in Ervaringsverhalen.

 Blog door familie Scholten. 26 november 2018

Er wordt mij regelmatig gevraagd wat de drijfveer is geweest om ons huis energie neutraal te maken. Deze vraag is echter niet zo eenvoudig te beantwoorden, maar ik zal trachten mijn motivatie weer te geven in dit blog.

Zuinigheid
Aangezien een zuinige levensstijl mij met de paplepel is ingegeven, is dit een van de redenen. Beide ouders komen uit een arbeidersgezin waarin elke cent moest worden omgedraaid voordat hij werd uitgegeven. Mijn moeder hield in mijn jeugd al een kasboek bij en heeft haar kinderen op een positieve manier de kosten en manieren van levensonderhoud bijgebracht. Zij hield ook de meterstanden van water, gas en elektra bij en er werd nooit eten weggegooid. Wat overbleef kwam later weer als kliekje op tafel. O wat hebben wij daarvan gesmuld, er werd bij wijze van spreken haast om “gevochten”. Een veelgehoorde kreet was “Zuinigheid en vlijt bouwt huizen als kastelen”.
 

Milieu
Een andere reden is dat ons altijd de zorg voor een schoon milieu is bijgebracht. Als wij iets weggooiden daar waar het niet hoorde, dan moesten wij dat weer oppakken en deponeren daar waar het wel thuis hoorde, de vuilnisbak dus. Mijn vader zei altijd dat het een kleine moeite is om de rotzooi die je meeneemt in de natuur, weer mee terug te nemen naar huis en het daar weg te gooien. Gezien de rommel die je tegenwoordig tegenkomt kan menigeen daar nog wat van leren.
 

Besparen
Een andere, en mogelijk is dit de belangrijkste reden voor mij, is de onredelijke beprijzing en verdeling van de energie lasten. Het is mij door de jaren heen wel duidelijk geworden dat de werkelijke kosten van gas en elektra zeer laag zijn. Als je kritisch naar de jaarrekening kijkt, dan zul je zien dat de bijkomende kosten en vooral de diverse belastingen, hoger zijn dan wat wij als kleinverbruiker betalen voor het totale “kale” energieverbruik. 
 

Onbetrouwbare overheid
De overheid ziet energie niet als eerste levensbehoefte. Zij gebruikt energie zelfs als melkkoe. Tot enkele jaren geleden was er voor de kleinverbruiker haast geen mogelijkheid om zelfvoorzienend te zijn, mede omdat dit door wet en regelgeving nagenoeg onmogelijk werd gemaakt. Door het beleid van de diverse regeringen is het vertrouwen in de overheid alleen maar afgenomen. Neem als voorbeeld het dag en nacht tarief voor stroom. Tot het begin van deze eeuw was het verschil tussen het dag (normaal) en nacht (dal) tarief ruim 7 cent per kWh. Zonder enige aankondiging heeft de overheid toen besloten het nacht tarief extra te belasten, waardoor het voordeel voor de gemiddelde kleinverbruiker in zijn geheel werd afgeroomd en in de schatkist verdween. Ook voor subsidies heeft de overheid regelmatig de regels tijdens het spel gewijzigd! Natuurlijk was dit altijd in het nadeel van de consument. Ik vond het mega irritant dat de overheid als monopolist, mij als kleinverbruiker telkens in de portemonnee kon treffen. Besparen op verbruik had ook geen zin, want de overheid verzon altijd wel weer een reden om de lasten voor de kleinverbruiker te verhogen.
 

Conclusie
In 2010 heb ik mij voorgenomen alles in het werk te stellen, om mij niet meer als melkkoe te laten gebruiken. Toen de beslissing was genomen hebben wij stap voor stap onze woning aangepast tot een energieleverend huis (energielabel A+++).

In het volgende blog volgt een beschrijving van de genomen maatregelen.

Hoe geven we een leefbare wereld door aan onze kinderen?

Geschreven door Imre Simon op . Gepost in Ervaringsverhalen.

Gerrit en Hillie Miedema proberen hun steentje bij te dragen

Interview – Aan de rand van het Nationaal Park Drents-Friese Wold ligt het dorpje Appelscha. Hier, op de plek waar de provincies Drenthe en Fryslân worden gescheiden, wonen Gerrit en Hillie Miedema. In 2006 kochten zij de woning en begonnen direct met het verbouwen en energieneutraal maken van hun woonhuis. Ze delen hun verhaal via de Duurzame Huizen Route.

Steentje bijdragen
Toen het echtpaar Miedema het huis in 2006 kocht, maakten ze direct plannen voor de verduurzaming van de woning. De eerste stap was het aanbrengen van de vloerverwarming voor extra comfort en als energiebesparend middel. Ook kochten ze twee 600 watt-piek zonnepanelen en een zonnecollector, met een boiler van 150 liter. Deze werden tweedehands op de kop getikt.

Gerrit Miedema is 64 jaar en elektrotechnisch werkvoorbereider van beroep. Alles wat ze aanschaffen, wordt door Gerrit zelf geïnstalleerd. “Ik vind het leuk om mij met de technische aspecten in huis bezig te houden. Dat maakt het verduurzamen van je woning ook een stuk gemakkelijker,” erkent Gerrit. Zijn vrouw, Hillie, is 62 jaar en werkte vroeger in de zorg. Hillie legt uit waar de behoefte van het verduurzamen vandaan komt: “Wij willen een leefbare wereld voor onze kinderen en kleinkinderen. Dan moet je zuinig omgaan met energie en proberen je steentje bij te dragen om het milieu te verbeteren.”

Stap voor stap naar energieneutraal
De woning uit 1989 is stapsgewijs, door de jaren heen, steeds verder verduurzaamd. In 2008 werd er een tweede zonnecollector toegevoegd op het dak. Ook begon het echtpaar dit jaar met het isoleren van de woning. Aan de onderzijde van de vloer zat 5 centimeter vloerisolatie, dit vulden ze aan met 70 centimeter aan vloerisolatie-chips in de kruipruimte. Deze werden eveneens tweedehands aangeschaft: “We struinen het internet af, op zoek naar de goedkope, tweedehands materialen die we nodig hebben,” legt Gerrit uit. “Ik ben een onderhandelaar; als ik de goedkoopste variant heb gevonden, dan praat ik het liefst nog iets van de prijs af.”

Een deel van de oude zonnepanelen maakte in 2013  plaats voor een nieuwe variant van 2000 watt-piek. Drie jaar later volgde de installatie van een lucht-warmtepomp met een hygiëne buffervat van 600 liter. Ook verving de familie Miedema het glas van de woning voor HR++-glas en plaatsten ze heatpipes op het dak.

Vorig jaar kwamen hier opnieuw zonnepanelen bij, van 2700 watt-piek. Hierdoor wekt de woning nu meer energie op dan het verbruik. Daarnaast zijn de muren maximaal na-geïsoleerd. Er werd in 2017 een belangrijke mijlpijl bereikt: “We verkochten onze hr-ketel en gingen over op inductie. Daarmee zijn we definitief van het gas af,” vertelt Gerrit trots.

Dit jaar werd het nieuwste snufje geïnstalleerd: Domotica waarmee de temperaturen in huis uit te lezen zijn via Wifi. “Dit geeft een goed inzicht en helpt bij het afstemmen van de verschillende apparaten,” zegt Gerrit.

Het resultaat mag er zijn: Een energieneutraal woonhuis. In de zomermaanden staat de warmtepomp uitgeschakeld en leveren de heatpipes de benodigde warmte. Daarnaast leveren de zonnepanelen meer energie dan verbruikt wordt. Hierdoor ontvangen Gerrit en Hillie Miedema elke maand geld terug op de rekening. “Dat is de beloning voor alle getroffen maatregelen,” vindt Hillie.

Toch wil Hillie hier wel een kanttekening bij plaatsen: “Wij mogen van geluk spreken dat wij het geld hebben om deze maatregelen te nemen. Ook hebben wij mazzel met de subsidies die wij konden krijgen. Het feit dat Gerrit zo handig is en wij zelf veel kunnen uitvoeren helpt ook mee,” vertelt Hillie. “Voor jonge gezinnen is dit een stuk moeilijker te realiseren. Daarom is het essentieel dat het gestimuleerd blijft worden vanuit de overheid.”

In de toekomst willen Gerrit en Hillie Miedema een toekomstbestendig huis bouwen, waar ze samen oud kunnen worden. “Uiteraard wordt dit een energieneutraal huis!” zegt Gerrit stellig. “We zijn geïnteresseerd in passieve bouw en houden de nieuwste ontwikkelingen in de gaten.” In de tussentijd genieten Gerrit en Hillie met volle teugen van hun huidige woning.

Tips voor anderen
Informatie vergaren is zeer belangrijk tijdens het proces. “Verdiep je goed, vraag informatie op van derden en zoek via het internet. Door een goede voorbereiding kun je veel geld besparen,” geeft Gerrit als tip mee. “Ook  is het leuk en leerzaam om bij anderen op bezoek te gaan, of om je eigen huis open te stellen. Je kunt nuttige informatie delen en van elkaar leren.” 

Terug naar de ervaringsverhalen >
Naar de woning van familie Miedema>
Bekijk de pagina van Fryslân >

Op bezoek bij Anne-Marie Spierings gedeputeerde van provincie Noord-Brabant

Geschreven door Imre Simon op . Gepost in Ervaringsverhalen, Video's.

Video – De Duurzame Huizen Route ging op bezoek bij gedeputeerde van provincie Noord-Brabant, Anne-Marie Spierings. Geleidelijk heeft zij, samen met haar partner, de woning duurzamer gemaakt. Het enkel glas is vervangen, de muren zijn geïsoleerd, er hangen infrarood-panelen en er is een balansventilatie wtw-systeem geïnstalleerd. Op het dak liggen 9 zonnepanelen. De CV ketel wordt binnenkort weggehaald. Hiervoor in de plaats komt een buffervat. 

Terug naar ervaringsverhalen >

Drentse gasvrijheid

Geschreven door Imre Simon op . Gepost in Ervaringsverhalen.

Menno Slot en zijn gezin kiezen voor aardgasvrij wonen in Roden

Interview – Momenteel zitten ze middenin de verbouwing. Op de oprit van hun woning in Roden staan bouwmaterialen en het huis is nog kaal en leeg. In november 2018 is het zover: dan wil het gezin definitief de oversteek maken van Groningen naar het Drentse dorp. Ze hebben gekozen voor een gasloze, energiezuinige woning, zonder in te leveren op comfort. Het is een hele klus geweest om dit te realiseren. Niet in het minste geval omdat Menno en zijn vriendin kersverse ouders zijn. Tussen de kraamvisites door vertelt Menno zijn verhaal.

Zoektocht naar een geschikte woning

Menno Slot en zijn vriendin waren twee jaar lang op zoek naar een koopwoning in de stad Groningen. Gezien de moeilijke woningmarkt werd dit een lastige opgave. Uiteindelijk hebben ze het besluit genomen om verder te zoeken, buiten de stadsgrenzen. Ze kwamen uit in Roden, Drenthe. Het dorp biedt het gezin alle voorzieningen die ze nodig hebben, in een rustige omgeving. In juli 2018 kochten zij de woning uit 1968, in het dorpscentrum van Roden. “Van buiten is het niet het mooiste huis, maar van binnen is het ruim en straalt het een aangename warmte uit,” vindt Menno.

“Van buiten is het niet het mooiste huis, maar van binnen is het ruim en straalt het een aangename warmte uit”

Het gezin had vooraf besloten om aardgasvrij te gaan wonen, in verband met de gaswinningsproblematiek in Groningen. Verder hadden ze geen duurzame plannen met hun woning, totdat ze een vloer moesten uitzoeken. “Toen we een ondervloer moesten kiezen, kwamen we uit bij een broodjesvloer. Onze aannemer merkte tijdens dit proces onze belangstelling voor duurzame alternatieven en dacht met ons mee,” legt Menno uit. “Van het één kwam het ander.”

Isoleren, isoleren en nogmaals isoleren

De vorige bewoners hadden al kunststof kozijnen laten plaatsen met HR++ glas. Verder moest de hele woning gestript worden. Om de woning te isoleren is er gebruik gemaakt van PIR isolatieplaten van 10 centimeter dik, tegen de wanden en het dak. De panelen hebben een hoge isolatiewaarde, ondanks de geringe dikte. Daarnaast is de spouwmuur geïsoleerd door middel van EPS korrels. “Isoleren is de essentiële eerste stap,” meent Menno.

“Isoleren is de essentiële eerste stap,” 

In de woonkamer koos de familie Slot voor lage temperatuur vloerverwarming. De vloerconstructie moest opnieuw gelegd worden. Ook op de eerste verdieping is voor vloerverwarming gekozen. Dit alles wordt verwarmt door een lucht-water warmtepomp.

Om de warmtepomp en de rest van de woning van energie te voorzien, liggen er aan de voorzijde van het huis zonnepanelen op het dak. “In eerste instantie waren we ook van plan om zonnecollectoren aan de achterzijde van het huis te plaatsen, maar dit plan hebben we doorgeschoven naar de toekomst,” vertelt Menno. “Of dit nuttig kan zijn is sterk afhankelijk van de opbrengst van de zonnepanelen en het verbruik van de warmtepomp. Daarnaast zijn zonnecollectoren momenteel nog relatief prijzig.” 

De energieadviseur verwacht geen nul-op-de-meter, maar het wordt wel een energiezuinige woning. “Hoewel de gasaansluiting nog een jaar blijft zitten, is het belangrijkste voor nu dat we van het aardgas af zijn,” vertelt Menno. “Het energieverbruik zal sterk afhankelijk zijn van de werking van de warmtepomp en of het huis voldoende is geïsoleerd. Dit kunnen we pas beoordelen nadat we een jaar dit huis bewonen.”

Tips voor anderen

Menno’s belangrijkste tip voor anderen is: “Kies een aannemer met ervaring en eentje die flexibel is en goed met je meedenkt.” Daarnaast moet de aannemer verstand van zaken hebben en op de hoogte zijn van de laatste ontwikkelingen. “Op internet vind je veel te veel meningen, je zoekt je suf,” vindt Menno. “Over oudere installaties en materialen is natuurlijk het meeste te vinden. Nieuwere oplossingen, zoals PIR panelen, waren wij zelf nooit opgekomen. Door de juiste vakmensen om je heen te verzamelen, kom je tot een mooi resultaat,” concludeert Menno tevreden.

Terug naar de ervaringsverhalen >
Naar de woning van de familie Slot >
Bekijk de pagina van Drenthe >